Aksırmak
Sual: Aksırmanın [hapşırmanın] imanla, doğru söylemekle ve duanın kabul olması ile bir ilgisi var mıdır? CEVAP Evet vardır. Aksırmak çok iyidir. Bir hadis-i şerif meali: (Aksırmak Rahmandan, esnemek Şeytandandır.) [Tirmizi]
Hazret-i Osman aksırınca Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Müjde sana ya Osman. Şu gelen Cebrail aleyhisselamdır. Allahü teâlâdan bana haber getirdi ki: Hiç bir mümin yoktur ki, peş peşe üç kere aksırsın da onun kalbinde iman sabit olmasın.) [Tirmizi, Hakim]
Konuşurken aksıran kimsenin doğru söylediği anlaşılır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: (Konuşurken aksırmak, sözün doğruluğuna işarettir.) [Taberani, Hakim]
Dua ederken aksırmak da o duanın kabul olduğuna alamettir.Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Dua ederken aksırmak, duanın kabulüne işarettir.) [Taberani]
Sual: Aksırana ne demelidir? CEVAP Selam verenin selamını almak farz olduğu gibi, aksırana da Yerhamükellah demek Hanefi’de "Farz"dır. Bu farz-ı ayn değil, farz-ı kifayedir. Yabancı kadınların aksırmalarına yerhamükillah demek caiz değildir. Bir toplantıda, bir kimse aksırıp Elhamdülillah dese, oradaki biri, Yerhamükellah demezse, hepsi günah işlemiş olur. Biri derse diğerlerinin de söylemesi gerekmez. Söyleseler de zararı olmaz, iyi olur. Hadis-i şerifte, (Selamı ve teşmiti yayın!) buyuruldu. (İbni Asakir)
[Teşmit; aksırıp da, "Elhamdülillah" diyene, "Yerhamükellah" diyerek hayır ve bereketle dua etmektir.]
Aksırınca Elhamdülillah demeli, bunu duyan müslüman da, Yerhamükellah demeli! Daha sonra aksıran Yehdina ve yehdikümullah demeli! Oradaki başka biri de bunu söyleyebilir. Helada iken aksıran heladan çıkınca "Elhamdülillah" der veya içinden söyler. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki: (Allahü teâlâ aksırmayı sever, esnemeyi sevmez.) [Buhari]
(Esnemek şeytandandır. Esnemeye mani olmaya çalışın. Esneyene şeytan güler.) [Buhari]
(Aksıran hamd etmemişse, hatırlatmak için Elhamdülillah de! Çünkü aksıranın hamd etmesi her derde devadır.) [Deylemi]
(Aksıran, "Elhamdülillahi Rabbil âlemin" veya "Elhamdülillahi alâ külli hal" desin. Yanındaki de "Yerhamukellah" desin. Aksıran da "Yağfirullahü lena ve leküm" desin.) [Hakim]
(Aksıran "Elhamdülillah" derse, melekler de "Rabbil alemin" derler. Aksıran "Rabbil alemin" derse, melekler bu defa "Rahimekellah" derler.) [Taberani]
(Müslümanın müslüman üzerindeki beş hakkından biri, aksırıp Elhamdülillah diyene, Yerhamükellah demektir.) [Buhari]
(Aksırıp da, "Elhamdülillah" diyene "Yerhamükellah" demek farzdır.) [Buhari]
(Aksırınca "Elhamdülillah" diyen göz ağrısı görmez.) [Taberani]
(Aksıranı teşmit etmek, diş ve kulak ağrısından korur.) [Şir’a]
(Aksırınca "Elhamdülillah alâ külli hâlin minel hal" demek 70 derde devadır.) [Hatib]
Nezle olan, üçten fazla aksırsa, her aksırışta Elhamdülillah dese caiz olur. Böyle nezle olan kimse Elhamdülillah derse bir defa Yerhamükellah denir. Bundan sonra Elhamdülillah dese de, yerhamükellah demek gerekmez. Dense de mahzuru olmaz. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: (Aksıranı 3 defaya kadar teşmit et. Daha sonra ister et, ister etme!) [Tirmizi]
(Üç defadan fazla aksıran nezle olmuş demektir.) [Ebu Davud]
Çok kuvvetli aksırmak ve anormal şekilde esnemek uygun değildir. Uykusuzluk veya asabiyetten ileri gelenler hariç, esnemek iyi sayılmaz. Esnerken ağzı, dudağı ısırarak kapamak mümkün olmazsa, sol elin dışı ile kapatmalıdır! Yemeğe veya insanlara karşı değil de başı başka yöne çevirmelidir. Aksırırken de, çok ses çıkmaması için ağzı kapamaya çalışmalıdır!
Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: (Kuvvetli aksırmak da şeytandandır.) [İbni Sünni]
Sual: Aksırınca hamd edilmesi gerektiğini bilmeyen veya söylendiğinde de kabul edeceği şüpheli olan kişiler aksırınca çevredekiler "çok yaşa" diyor. O da "siz de görün" diyor. Boş laf olduklarını biliyorum da acaba aksırınca böyle söylenmesini bekleyen çevrelere bunları söylemekte bir mahzur var mı? CEVAP Hiç duymamış gibi hareket edilir. Ama gerçekten çok yaşa demesini bekliyorsa denebilir.
Sual: Beş kere aksıran, her aksırışta, elhamdülillah dese caiz mi? CEVAP Mahzuru yoktur.
Sual: Beşinci defa aksırana (Yerhamükellah) denir mi? CEVAP Beş kere demek gerekmez. Üç kere söylemek farz-ı kifaye, fazlası müstehabdır.
Sual: İlim meclisinde aksırıp hamd edene (Yerhamükellah) denir mi? CEVAP İlim meclisinde aksıran hafif olarak hamd etmelidir.
Sesimizi duyurmak
Sual: Selama cevap verirken veya aksırıp elhamdülillah diyene yerhamükellah derken, mutlaka sesimizi karşımızdakinin duyması şart mı? CEVAP Bunlara cevap vermek farzdır. Ortam gürültülü olabilir veya o kimse ağır işitebilir yahut başka bir sebeple de duymayabilir. Biz selamı sesli almışsak, mesuliyetten kurtuluruz.
Yerhamükallah demek
Sual: Dini sohbette, mesela beraber dini kitap okunurken, aksırıp elhamdülillah diyene de, yerhamükallah denir mi? CEVAP Böyle yerde aksıran, sessizce elhamdülillah demelidir. Duyanlardan birisinin yerhamükallah demesi kâfidir.
