Cemaatle namaz
Sual: Teheccüd namazı kılıyorum. Fakat sabah namazına camiye gelemiyorum. Bir mahzuru var mıdır? CEVAP Hazret-i Ömer, sabah namazında, camide Süleyman isimli bir genci göremeyince, nerede olduğunu sordu. Dediler ki:
(O, gece pek uyumaz. Teheccüd ve benzeri nafile ibadetle meşgul olur, belki şimdi uykuya dalmıştır.)
Hazret-i Ömer buyurdu ki:
(Eğer bütün gece uyuyup da sabah namazını cemaat ile kılsaydı daha iyi olurdu.) [İmam-ı Malik]
Cemaatle namaz kılmak Sünnet-i hüda, yani İslam’ın şiarı olan mühim sünnettir. Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan 25 veya 27 derece daha faziletlidir. Cemaatle namaz kılmanın önemi hakkında bildirilen hadis-i şerif meallerinden birkaçı şöyle: (Beş vakit namazı cemaatle kılan, Sırat köprüsünü şimşek gibi geçer.) [Taberani]
(Bir kimse, kırk gün sabah namazının ilk tekbirine yetişirse, kendisine iki berat yazılır: Cehennemden kurtuluş beratı ile münafıklıktan eminlik beratı.) [Ebuşşeyh]
(İlk tekbire yetişecek şekilde, kırk gün cemaatle kılana Cennet vacip olur.) [Ebu Ya’la]
(Cemaatle namaz kılmak için bekleyen, hep namazda gibi sevap kazanır.) [Buhari]
(Evi mescide uzak olanın [her adımına sevap verileceği için] sevabı daha fazladır.) [Buhari]
(Peygamberin sünnetini [önem vermeyip] terk eden kâfir olur.) [Ebu Davud]
(Cemaatin bir kısmı dua eder, ötekiler de âmin derse, o dua kabul olur.) [Hakim]
(İmam, namazı tamamlayıp cemaate yüzünü döndürünceye kadar onunla bulunan, gece ibadet etmiş gibi sevaba kavuşurlar.) [Tirmizi]
(Namazlarını cemaatle kılanları Allahü teâlâ sever.) [Taberani]
(En kıymetli yer mescitlerdir. Cami ehlinin en efdali, ilk girip son çıkandır. Cemaate ilk gelen ilk müslüman olan gibi kıymetlidir.) [İ. Râfi’i]
(Ezanı işitip de, cemaate gitmemek, münafıklık alametidir.) [İmad-ül-islam] Yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmamak münafıklık alametidir. Nasıl ki, yalan söylemek münafıklık alameti ise, cemaate gelmemek de münafıklık alametidir. Bu, cemaate gelmeyen münafık demek değildir. Kendisinde münafıklık alametinden bir alamet var demektir. Verdiği sözde durmamak da münafıklık alametidir. Sözünde durmayana münafık denmez. Fakat münafıklık alametinden birini işlemiş olur. Bu konudaki hadis-i şeriflerin mealleri de şöyle:
(Yatsı ile sabahı cemaatle kılmak, bizi münafıklardan ayıran alamettir. Münafıklar, yatsı ve sabah namazına devam edemezler.) [Beyheki]
(Yatsı ile sabah namazını cemaatle kılmak, münafıklara çok ağır gelir. Eğer bundaki ecri bilselerdi, sürünerek de olsa, cemaate gelirlerdi. Namaza gelmeyenlerin evlerini yakmak istedim.) [Buhari]
(Yatsıyı cemaatle kılan, gecenin yarısını, sabahı da cemaatle kılan, gecenin tamamını ibadetle geçirmiş olur.) [Müslim]
(Yatsıyı cemaatle kılan Kadir gecesinden hisse almış olur.) [Taberani] Fıkıh kitaplarında cemaate gitmemeyi mubah kılan mazeretler vardır. Böyle bir mazereti olmadan cemaate gitmemek caiz değildir. Bunlar evleri yakılmaya müstahak olan ve kendilerinde münafıklık alameti bulunan kimselerdir. Böyle kimselerden olmamaya dikkat etmeliyiz!
Münafık, müslüman görünen kâfir demektir.
Bir mazereti olup da camiye gitmeyenlere de suizan etmemelidir!
Cemaatle namazın önemi Sual: Camide cemaatle kılınan namazın sevabının, evde cemaatle kılınan namazın sevabından 27 derece fazla olduğu söyleniyor. Bu, “evde cemaatle kılınandan” değil de, “evde veya camide yalnız kılınandan” olmayacak mı? CEVAP
Evet, “Evde veya camide yalnız kılınandan” olacak; çünkü Buhari ve diğer hadis kitaplarında bildirilen hadis-i şerifte, cemaatle kılınan namazın sevabı, yalnız kılınandan 25 ve başka rivayette 27 kat fazla olduğu bildirilmektedir. Bir hadis-i şerif meali de şöyledir: (Başkasıyla birlikte kılınan namaz, tek başına kılınan namazdan daha çok sevabdır; iki kişiyle birlikte kılınan namaz da, bir kişiyle kılınandan daha çok sevabdır. Cemaat ne kadar çok olursa, sevabı daha çok olur.) [Tirmizi]
Camide kılmanın ise, ayrı bir sevabı vardır, yani camide namaz kılmak, evde kılmaktan daha sevabdır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: (Evde kılınan namaza bir sevab, mahalle mescidinde yirmi beş sevab, Cuma namazı kılınan büyük camide beş yüz sevab, Mescid-i Aksa’da beş bin sevab, Medine’deki bu mescidimde elli bin sevab, Mescid-i haramda [Kâbe’de] yüz bin sevab vardır.) [İbni Mace]
Evde de cemaatle kılınsa, yalnız kılmaktan 27 derece fazla sevab alınır. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: (Cemaatle kılınan namaz, yalnız kılınan namazdan yirmi yedi derece daha faziletlidir.) [Buhari]
Sual: Camiye yani cemaate gitmemek için neler özür olur? CEVAP Mazeretsiz cemaate gitmemek caiz olmaz. Çünkü bazı âlimler cemaate gitmeye vacip demişlerdir.
Şunlar, cemaate gitmemek için özür olur: 1- Yağmur, çamur, şiddetli sıcak ve soğuk, gece şiddetli rüzgar, havanın çok kararması gibi hava muhalefeti.
2- Felçli, yaşlı veya başka sebeple yürüyemeyen, bir ayağı kesik olan veya kör. [Bunların yardımcıları veya arabaları olsa da, gitmeleri gerekmez.]
3- Canına veya malına saldıracak düşman korkusu.
4- Abdesti sıkışık olan.
5- Hareket halindeki yolcu.
6- Hastalığının artmasından veya uzamasından korkan hasta.
7- Yerine bırakacak kimse bulunmayan hasta bakıcı.
8- Nadir bulunan fıkıh dersini kaçırmak.
9- Sofra hazır iken, sevdiği yemeği veya içeceği kaçırmak istemeyen.
10- İmamın bid'at sahibi olduğunu veya abdestin, guslün, namazın şartlarını gözetmediğini bilen.
Cemaat ile kılınan namazın sevabı, yalnız kılınan namaz sevabından pek çoktur. Cemaatin bu kadar büyük fazileti, imamın namazının sahih olduğu takdirdedir.
Eskiden İslamiyet kuvvetli olduğu zamanlarda, imamlara ve her müslümana hüsn-i zan edilirdi. Fakat şimdi, müslümanım diyenlerin ve imam olmak isteyenlerin bazısının, dinden, imandan haberi olmayan cahiller olduğu söz, hâl ve hareketlerinden anlaşılıyor.
O halde, bugün Ehl-i sünnet itikadına karşı olduğu belli olmayan ve guslünü, abdestini ve namazını doğru yapabilen ve haram işlemekten sakınan imam bulup ona uymak lazımdır. Aksi takdirde cemaat sevabı değil, namazımız da elden kaçar. Fasık imamın arkasında kılınan namaz, Maliki’de sahih değildir. (Halebi)
Sabahı cemaatle kılmak
Sual: Tam İlmihal’de Tahtavi’den naklen deniyor ki: (Sabah namazının sünneti çok faziletlidir. Fakat, bunu bile kılmayan için, hiç ceza bildirilmedi. Halbuki, sabah farzını cemaat ile kılmayıp, yalnız kılanın Cehenneme gideceği bildirildi.) Burada cemaatin önemi mi, yoksa sabah namazını cemaatle kılmanın önemi mi anlatılmak isteniyor? CEVAP Burada hem cemaatin, hem de sabahı cemaatle kılmanın önemi bildiriliyor. O cümlenin devamında cemaatin önemi vurgulanıyor.
Cemaatle kılmak vacibdir diyen âlimler çoktur. (Vacibi, özürsüz bir kere bile, terk etmek günah olur) diyen âlimler vardır. Terk etmeyi âdet ederse, sözbirliğiyle günah olur. Sünneti terkse, günah olmaz. (Redd-ül-muhtar)
Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki: (Cemaati terk edip evde namaz kılan sünneti terk etmiş, sapıtmış olur.) [Müslim]
(Mazeretsiz cemaate gitmemenin sapıklık olduğu bildiriliyor.)
(Ezanı duyup da cemaate gitmemek kişinin asi ve bedbahtlığına kâfidir.) [Taberani]
(Buradaki bedbahtlık Cehennemlik anlamındadır.)
(Gece kaim, gündüz saim olan cemaate gelmezse Cehenneme gider.) [Tirmizi]
(Geceleri ibadet edip gündüzleri de oruç tutan kimsenin bile, mazeretsiz cemaate gitmezse Cehenneme gideceği bildiriliyor.)
(Beş vakit namazı cemaatle kılan, Sırat köprüsünü şimşek gibi geçer.) [Taberani]
(Cemaatin önemi bildiriliyor.)
Yatsıyı cemaatle kılmak, öğle, ikindi ve akşamı cemaatle kılmaktan önemlidir. Sabahı cemaatle kılmak ise hepsinden önemlidir. Hadis-i şeriflerde buyuruluyor ki: (Sabahı cemaatle kılmak, yatsıdan iki misli daha faziletlidir.) [İbni Huzeyme]
(Emekleyerek de olsa, yatsı ve sabahı cemaatle kılmaya gidin!) [Taberani]
(Sabah namazını cemaatle kılan Allahü teâlânın himayesindedir.) [İbni Mace]
(Hastalar, çocuklar ve kadınlar olmasaydı, sabah namazı için, mazeretsiz cemaate gelmeyenlerin evlerini yakardım.) [İ.Ahmed, İbni Mace]
Son hadis-i şerif, sabah namazı için camiye gelmenin önemini bildiriyor. Ev yakmak tabiri bir deyimdir, işin önemini gösterir. Yoksa evin yakılması gerektiğini göstermez.
Bir mazereti olmayan, beş vakti de cemaatle kılmaya çalışmalıdır. Evde de cemaatle kılınabilir.
Sual: Evim camiye uzaktır. Namazları evde kılmamda mahzur var mıdır? CEVAP Cemaatle namaz kılmak, yalnız başına kılmaktan 25 veya 27 derece daha sevaptır. Ayrıca camiye gitmenin fazileti çok büyüktür. Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki: (Camiye gidip gelen, Allah yolunda cihaddadır.) [Taberani]
(Allahü teâlânın en çok sevdiği yerler camilerdir.) [Müslim]
(Camiler Allah’ın evidir. Camiye devam edenin, huzura kavuşmasına ve Sırattan geçip Cennete girmesine Allahü teâlâ kefildir.) [Beyheki]
(Güzel abdest alıp camiye giren Allah’ın misafiri olur. Allahü teâlâ da misafirine mutlaka ikram eder.) [Beyheki]
(Şeytan, insanın kurdudur. Sürüden ayrılan koyunu kurt kaptığı gibi, şeytan da cemaatten ayrılanı kapar. Sakın cemaatten ayrılmayın! Cami ve cemaatte bulunun.) [Tirmizi]
(Hak teâlâ, bir cemaate rahmet edince [kötü olan] birini affetmemekten haya eder.) [Ebuşşeyh]
(Camiye giren, o andan itibaren namazda sayılır. Başkasına sıkıntı vermediği ve abdesti bozulmadığı müddetçe melekler ona, "Allah’ım, buna rahmet et ve bunun tevbesini kabul et!" diye dua ederler.) [İbni Ebi Şeybe]
(Topluluk, birlik beraberlik rahmet, ayrılık ise azaptır.) [Hadika]
(Şehirde, köyde, bir yerde, üç kişi beraberken namazı cemaatle kılmazlarsa, onlara şeytan hakim olur. O halde cemaat olun!) [Nesai]
(Cemaatten bir karış ayrılan İslam halkasını boynundan çıkarmış olur.) [Ebu Davud]
(Cemaatten ayrılan yüzüstü Cehenneme düşer.) [Taberani]
(İki kişi, bir kişiden; üç kişi, iki kişiden hayırlıdır. O halde birlik olun!) [İ. Asakir]
(Seferde üç kişi olunca birinizi reis seçin!) [Taberani]
(Bir topluluğu seven, onların arasında haşrolur.) [Hadika]
Cemaatle namaz kılmak "Sünnet-i hüdadır. Yani İslam’ın şiarı olan sünnettir. Özürsüz terki caiz değildir. Hadis-i şerifte, (Cemaatle namaz kılmak, sünnet-i hüdadır. Cemaate gelmeyen münafıktır) ve (Cemaati terk eden, dört kitapta da lanetliktir) buyurulmuştur. (Hidaye, İmad-ül-islam)
Sual: Evi camiye yakın olanın bazı sünnetleri, evde kılması uygun olur mu? CEVAP Yolda konuşulmazsa evde kılmak daha uygun olur. Çünkü hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Evinizi kabre çevirmeyin, evde de namaz kılın!) [Buhari]
Sual: Bir kimse, herhangi bir sebeple bazen camiye gidemese, evinde cemaat yaparak namazı kılsa, cemaat sevabından mahrum kalır mı? CEVAP Herhangi bir sebeple camiye gidemeyen eğer, evinde cemaatle kılarsa cemaat sevabından mahrum kalmaz. Özürsüz camiye gitmeyip evinde cemaatsiz, yani yalnız kılarsa, cemaat sevabından, hatta namazının sevabından da mahrum kalır. İslam Ahlakı kitabındaki bir hadis-i şerifin meali şöyle: (Özürsüz, evinde [yalnız] namaz kılan kişinin borcu ödenir, namazının sevabı noksan kalır.)
Ancak camideki imamın itikadı düzgün değilse, bid'at ehli ise veya fasık ise elbette evde kılmak gerekir. Cemaat sevabı alacağım derken namazdan da olmamalıdır.
Sual: Cemaatle namaz kılınırken, sünnete başlamak mekruh mudur? CEVAP Evet tahrimen mekruhtur.
Sabah sünnetini kılmamış olan, sünneti kılarsa, cemaat ile namazda oturmayı da kaçıracağını anlarsa, sünneti kılmaz, hemen imama uyar. Cemaat ile 2. rekatta oturabileceğini anlarsa, sünneti câminin dışında, sofada [holde] çabuk kılar. Hol yoksa, içerde direk arkasında kılar. Böyle yer yoksa sünneti kılmaz. Çünkü, cemaat ile kılınırken, nafile kılmak mekruhtur. Mekruh işlememek için sünnet terk edilir.
Sual: Cemaatin imama uyması vacip olmayan yerler var mıdır? CEVAP
Mevkufat kitabında buyuruluyor ki: Dört şeyi, imam yaparsa, cemaat yapmaz. Bunlar:
1- İmam, ikiden çok secde yaparsa, cemaat yapmaz. 2- İmam, bayram tekbirini, bir rekatta üçten çok yaparsa, cemaat yapmaz. 3- İmam, cenaze namazında, dörtten çok tekbir yaparsa, cemaat yapmaz. 4- İmam, beşinci rekata kalkarsa, cemaat kalkmaz. İmamla beraber selam verirler.
Yine aynı fıkıh kitabında buyuruluyor ki: On şeyi imam yapmazsa, cemaat yapar. Bunlar:
1- İmam, iftitah tekbirinde el kaldırmasa da, cemaat kaldırır. 2- İmam, Sübhanekeokumazsa cemaat okur. "Okumaz" diyen âlimler de vardır. 3- İmam, rükuya eğilirken tekbir getirmezse, cemaat getirir. 4- İmam, rükuda tesbih okumasa da cemaat okur. 5- İmam, secdelere gidip gelirken tekbir söylemese, cemaat söyler. 6- İmam, secdelerde tesbih okumasa da cemaat okur. 7- İmam, "semiallahü..."demese de, cemaat "Rabbena lekel hamd"der. 8- İmam, ettehıyyatüyü okumazsa, cemaat okur. 9- İmam, namazın sonunda selam vermeden çıkıp gitse, cemaat selam vererek çıkar. 10- Kurban Bayramında, 23 farzdan sonra, imam selam verince tekbir okumasa da, cemaat okur.
Bu hususlar diğer fıkıh kitaplarında da yazılıdır. (Halebi, Hindiyye)
Sual: İmama rükuda yetişmek için acele tekbir getirip eğildim. Tekbiri rükuya gidince bitirmiş oldum. İmamla rükuda bir an beraber durduk. O rekata yetişmiş oldum mu?
CEVAP Bırakın rekata yetişmeyi namazınız sahih olmadı. Çünkü iftitah tekbirini ayakta almak şarttır. İftitah tekbirini ayakta alıp, sonra imamla rükuda bir an beraber kalsaydınız hem namazınız sahih olmuş olur, hem de o rekata yetişmiş olurdunuz. Rekata yetişeceğim diye böyle hata yapmamalı. Rekata yetişemese de namaza uyması sahih olmalı. Bunun için de tekbiri ayakta iken almak şarttır.
Sual: İmam, dördüncü rekatta oturup, Ettehıyyatüyü okuduktan sonra beşinci rekata kalkmışsa, cemaat ne yapar? CEVAP Cemaat oturarak imamı bekler. İmam, yanıldığını hatırlayıp otursa ve secde-i sehv de yapmadan hemen selam verse, cemaat de selam verir. İmam, rüku ve secdeye giderse, cemaat imamı beklemeden selam verir. Eğer imam, dördüncü rekatta oturmadan kalkmışsa, yanıldığını hatırlamayıp secdeye gitse, namaz fasit olur, yani bozulur. Cemaatin oturması ve selam vermesi fayda vermez.
Sual: İmama tek kişi uysa, o da, ayaklarında kireçlenme olduğu için dizlerini bükemese, imam ile yan yana durunca ayakları imamın ayaklarından ileri olmuş oluyor. Böyle namaz sahih olur mu? CEVAP Ayakların imamın ayaklarından ileri olup namaza mani olması, sağlam insanlar içindir. Hasta olup, dizlerini bükemeyen, bu yüzden secde edemeyerek ima ile kılan kimsenin, imamın ayaklarından ileride olmasının mahzuru olmaz. Böyle kimsenin başı, imamın başından ileri olmamalıdır.
Sual: Tabanca, bıçak gibi silahlarla namaz kılmak caiz mi? CEVAP Evet.
Sual: Namaz içinde rükuya, secdeye giderken ve secdeden kıyama kalkarken tekbirleri imamın sesli olarak söylemesi vacip midir, unutulunca secde-i sehv gerekir mi? CEVAP İmamın intikal tekbirlerini sesli söylemesi vacip değil, sünnettir. Unutulursa secde-i sehv gerekmez. İmam bu tekbirleri söylerken, cemaatin de Allahü ekber demesi sünnettir. (Halebi)
Sual: Namazda ön safta bulunanın daha faziletli olduğu bildirildi. Arka saftakiler faziletsiz midir? CEVAP Hadis-i şerifte de bildirildiği gibi, namazda ön safta bulunmak, fazileti daha çok olana nasip olur. Başka bir hadis-i şerifte de, sevap bakımından daha faziletli olana önce selam vermek nasip olacağı bildirilmiştir. Daha sonra selam verenin veya son saftakilerin faziletsiz olduğu değil, daha az sevaba kavuşacağı anlaşılmaktadır.
Bir kimse, hep ön safta bulunuyorsa, her zaman arkadaşından önce selam veriyorsa, onun daha faziletli olduğu anlaşılır.
Sual: İmamın durumundan şüphe edenin, onunla kıldığı öğle namazını iade etmeyip de, son sünneti kılarken (Kılması üzerime farz olan öğle namazını kılmaya) diye niyet ederek dört rekat namaz kılması uygun mudur? CEVAP İmamın abdestinden veya itikadından şüphe eden veyahut namazın sıhhatinden şüphe eden kimse, (Vaktine yetişip kılamadığım son öğle namazının farzını kılmaya) diye niyet ederek dört rekatlık bir namaz kılmalıdır! Eğer imam ile birlikte kıldığı namaz sahih ve kabul olmuş ise, bu kıldığı kaza olur. İmamla kıldığı sahih değilse, bu kıldığı öğle namazının farzı olur. Fakat niyet ederken, (Kılması üzerime farz olan) dememelidir! Çünkü öğle namazı, öğle vaktinde kılınınca farz yerine gelirse de, hemen kılmak farz olmaz. İkindiye dört rekat namaz kılacak kadar zaman kalınca edası farz olur. Eğer (Kılması üzerime farz olan son öğle namazını kılmaya) diye niyet edilirse, bir gün önceki öğlenin farzı kılınmış olur. Onu da, bir gün önce kılmış olduğundan bu kıldığı nafile olur. Onun için (Vaktine yetişip kılmadığım son ..... namazını kılmaya) diye niyet etmelidir!
Sual: Camide cemaatle namaz kılarken yer dar olduğu için öndeki şahsın ayağının üstüne veya sırtına secde etmek sahih olur mu? CEVAP Evet.
Sual: Ön saftaki boş yere geçmek için namaz kılanların önünden geçmek günah olur mu? CEVAP Birinci safta boş yer olup ikinci safta yoksa, ikinciyi yarıp birinciye geçilir. Ön safa geçmek için, namaz kılanların önünden geçmek günah olmaz.
Sual: İmamla namaz kılarken, onun burnu kanadı. Abdesti bozulduğu için namazdan çıkıp gitti. Ben namazımı tamamladım. Namazım sahih oldu mu? CEVAP Evet. Cemaat birden fazla olsa idi, imamın, birini vekil bırakması gerekirdi. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Akşam namazını cemaatle kılabilmek için yarım saat geciktirmekte mahzur var mıdır? CEVAP Akşam namazını vaktin evvelinde kılmak sünnettir. Özürsüz yıldızlar görününceye kadar geciktirmek haramdır. Cemaatle kılmak sünnettir. Sünnet işlemek için namazı haram vakte bırakmak caiz değildir. Hastalık, seferi olmak gibi özürlerle yıldızlar çok görülünceye kadar geciktirilebilir. Cemaat için geciktirilemez. Cemaat için 15-20 dakikadan fazla geciktirmemelidir!
Sual: Farz namazdan sonra sünnet kılarken yer değiştirilir mi? CEVAP Cemaatle farz namazı kıldıktan sonra safları bozmak müstehaptır. Dışarıdan gelen bir kimsenin, cemaatle kılınmadığını bilmesi için, safları bozmak iyidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Farz namaz kıldıktan sonra nafile namaz kılmak isteyen, biraz ileri veya geri, biraz sağa veya sola gitsin!) [Ramuz]
İmamın son sünneti, farz kıldığı yerde kılması mekruhtur. Biraz sağda veya biraz solda kılar. Küçük mescitlerde veya cemaat çok olup safları bozma imkanı olmayan yerlerde, cemaat olduğu yerde durur. Olduğu yerde azıcık kıpırdaması kâfidir. Yanındakini kendi yerine çekmesi, onun yerine kendisinin gitmesi, böylece yanındaki müslümanı rahatsız etmesi doğru değildir. Safları bozmak şart değildir. Bu bakımdan yanındaki müslümanları rahatsız etmek asla caiz olmaz.
Sual: İmama, ikinci veya üçüncü rekatta yetişen kimse, imam selam vermeden mi ayağa kalkıp namazını tamamlar? CEVAP İmam, selam verdikten sonra ayağa kalkar.
Sual: Cemaatle namaz kılarken Sübhanekeyi bitirmeden imam sesli okumaya başlıyor. Okumayı kesip imamı dinlemem gerekir mi? CEVAP Sübhaneke okumak sünnet, imamı dinlemek vaciptir. İmam sesli okurken cemaate yetişen, Sübhanekeyi okumaz. İmamın nefes almak için okumayı kestiği yerlerde, Sübhanekenin kalan kısmı tamamlanabilir! (Halebi)
Sual: Cemaatle namazda salli bariki okuyunca selam verdim, sonra imam da selam verdi. Namazım sahih oldu mu? CEVAP Mekruh olarak sahih oldu. İmama uymak vaciptir.
Sual: Abdest almış olanın, teyemmüm etmiş olan imama uyması caiz midir? CEVAP Caizdir. Sargı üzerine mesheden imama uyması da caizdir. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Ayakta namaz kılanın, oturarak namaz kılan imama uyması caiz midir? CEVAP Evet caizdir.
Sual: Öğle vakti misafirlerle uyuyakalmışız. İkindi vaktinde öğle namazını cemaatle kaza ederken, ev sahibi olarak ben imam oldum. Seferi olan bu misafirlerin, mukim olduğum için bana uyarak kıldıkları namaz sahih oldu mu? CEVAP Sahih olmadı. Çünkü bu namazı, siz mukim olduğunuz için 4 rekat olarak, misafirler ise 2 rekat olarak kaza edecektiniz. Misafirlerin ilk oturuşu farz, mukim olan imamın ilk oturuşu vaciptir. Farz kılan bir kimse, nafile veya vacip kılan imama uyamadığı gibi, bir rüknü farz olarak eda edecek kimse de, onu nafile veya vacip olarak eda eden imama uyamaz. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Peki değişik sorayım. Öğle vakti misafirle uyuyakalmışız. İkindi vaktinde öğle namazını cemaatle kaza ederken, seferi olan arkadaş imam olup ikindiyi bize dört rekat olarak kıldırdı. Mukim olduğum için seferi olan bu imama uyup kıldığım namaz sahih oldu mu? CEVAP Sahih olmadı. Çünkü misafirin kıldırdığı son iki rekat namaz nafiledir. Siz farz kılıyorsunuz, farz kılan nafile kılana uyamaz. (Redd-ül-muhtar)
Misafir imam, üçüncüye kalkınca siz, ondan ayrılıp kendiniz iki rekat daha kılsaydınız namazınız olurdu.
Sual: Bazı imamlar, namaza başlarken, Allahü ekber diyerek ellerini kulaklarına götürüyorlar. Böylece namaza başlamış oluyorlar. Sonra da namaza başlamış olduğu için, ellerini namaz içinde göbeklerine bağlıyorlar. İki elin bir hareketi namazı bozacağı için bunların namazı bozulmuyor mu? Bir de vitrin üçüncü rekatında, elleri aşağı bırakmadan tekbir almak gerekmez mi? CEVAP Eller, kulaktan ayrılırken Allahü ekber demeye başlanıp, göbek altına bağlarken bitirilir. Bahsettiğiniz şekilde yapmakla da namaz bozulmuş olmaz. Yani ellerini kulaklarına götürürken veya ellerini kulaklara kaldırınca da tekbir getirilirse yine namaz bozulmuş olmaz. Fakat uygun olanı bizim bildirdiğimiz gibidir.
Vitirde de tekbir, ilk başlarken alınan tekbir gibidir. Eller aşağıya salıverilmeden kaldırılır. Eller salınsa da, namaz bozulmuş olmaz. Fakat aşağı salmadan kaldırılmalıdır.
Sual: Cemaate yetişebilmek için, bazen ikindinin sünnetini iki rekat olarak kılmakta mahzur var mı? CEVAP Cemaat başlamışsa, iki rekat da kılınmaz. Cemaatle namaz kılmak sünneti, diğer sünnetlerden 27 derece efdaldir. Bu bakımdan cemaate yetişmek için ikindinin sünnetini iki rekat olarak kılmakta mahzur yoktur. Resulullah efendimizin, ikindinin sünnetini iki rekat kıldığı da olmuştur. (Resulullah, ikindinin farzından önce, bazen iki rekat namaz kılardı) diye rivayet vardır. (Ebu Davud)
Sual: Cemaate veya iftitah tekbirine yetişmek için Rabbena...yı terk caiz midir? CEVAP Evet.
Sual: İftitah tekbirine ne zaman yetişilmiş sayılır? CEVAP Fatiha bitene kadar imama uyan, yetişmiş sayılır.
Sual: Camiye girdiğimde, cemaat son teşehhüdde oturuyordu. İftitah tekbirini alıp otururken imam selam vermeye başladı. Cemaate yetişmiş oldum mu? CEVAP İmam selam vermeden önce, iftitah tekbirini aldığınız için, cemaate yetişmiş oldunuz.
Sual: Cemaatle namaz kılarken sara tutan veya bayılan biri ile ilgilenmek için namazı bozmak caiz mi? CEVAP Evet.
Sual: Namaza duracağımız sırada, bazen ön safta bir kişilik boş yer oluyor. Yanımızdaki, bir yaşlıya, boş olan yere geçmesini işaret etmek caiz midir? CEVAP Caizdir. Kendisinin geçmesi iyidir. İsâr, muhtaç olduğu bir şeyi kendi kullanmayıp, muhtaç olan din kardeşine vermektir. İnsana lazım olan şeylerde isâr yapılır. Kurbet ve ibadetlerde isâr yapılmaz. Mesela, taharetlenecek kadar suyu, setr-i avret edecek kadar örtüsü olan, bunları muhtaç olana vermez, kendi kullanır. Namazda ön saftaki yerini başkasına vermez. Namaz vakti gelince abdestsiz kimsenin abdest suyunu başkasına vermesi caiz değildir. (Eşbah)
Allahü teâlânın beğendiği şeylere taat denir. Allah rızası için taat yapmaya ise, kurbet denir.
Sual: Birkaç kişi, sabah namazına uyanamayıp, güneş doğduktan bir saat sonra sabahın farzını cemaatle kaza etseler, imamın yüksek sesle okuması gerekir mi? CEVAP Gerekir. (Hindiyye)
Sual: Camide, mihraptan başka yerlerde, cemaatle namaz kılmak caiz midir? CEVAP Camilerde birinci cemaatin imamı mihrapta kıldırmazsa, mekruh olur. İmamı ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazları, imam mihrapta olarak, cemaat ile kılındıktan sonra, tekrar cemaatler yapılabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan başka yerde kılmalıdır!
(Eğer sonraki cemaatin imamı mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen âlimler de vardır. İhtiyaten sonraki cemaatler mihrapta kılmamalıdır!
Yol kenarlarındaki belli bir imamı olmayan mescitlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrapta veya mescidin başka yerinde cemaatler yapılabilir. (Halebi)
Sual: Camiye koşarak gitmek uygun mu? CEVAP Cemaate yetişilemeyecek bile olsa, yine camiye koşarak gitmek mekruhtur. Peygamber efendimiz, (Namaza koşarak gitmeyin) buyurdu. (Buhari)
Sual: Camide kendine belli yer ayırmak uygun mu?
CEVAP Camide kendine yer ayırmak mekruhtur. Fakat, dışarı çıkarken, kimse oturmasın diye, yerine ceketini bırakırsa, gelince oraya tekrar oturabilir. Umumi yerlerde, parkta, vapurda, otobüslerde de böyledir.
Bu yerin fazlasını, iki kişi isterse, hangisine verirse, o oturur. İkisi de istemeden, bu fazla yere biri oturursa, bundan alıp ikincisine veremez. Fakat, burayı, onun emri ile, onun için ayırdım, kendim için ayırmadım diye yemin ederse, kaldırabilir. Umumi yerlerde, ilk oturan, herkese zararlı olmuş ise, kaldırılabilir.
Sual: 4 rekatlık bir namaz kılan bir kimse dalgınlıkla 3 rekat kılsa ve 4 rekat kıldığını bilmese ve namazı bitirdikten sonra onu gören başka birisi onun 3 rekat kıldığını söylemesi gerekir mi? CEVAP Söyleyen salih biri ise o namazı iade etmesi gerekir.
Sual: 4 rekatlık bir namazda ikinci rekatta kalkmayı unutup, iki tarafa da selam verdik. Ayağa kalkıp devam edip sehv secdesi yapmak kurtarıyor mu? CEVAP Evet kurtarır.
Sual: İmamın namazı sahih olmazsa, bundan cemaat mesul mü? CEVAP Mesul değildir.
Sual: Mescitte namaz kılanların yanında Kur’an okunabilir mi? CEVAP Yavaşça okunabilir.
Sual: Cemaate geç yetişen kimse, cemaat 4. rekata oturduğu zaman ettehıyyatüyü okuduktan sonra selam verilene kadar bir şey okur mu? CEVAP Ettehıyyatüyü yavaş yavaş okur. Hızlıca okursa, o zaman, kelime-i şehadeti tekrar eder.
Sual: Akşam ezanına 10 dakika kala yani mekruh vakitte, birkaç kişi ikindiyi cemaatle kılabilir mi? Kılarsa cemaat sevabına kavuşulur mu? CEVAP
Evet kılabilir ve cemaat sevabına kavuşur.
Sual: Farzdan önce üç İhlas okumak bid’at midir? CEVAP Evet üç ihlas okumak bid’attir.
Sual: Salâten tüncinayı, selamdan sonra okumak bid'at midir? CEVAP Evet bid'attir. Namazlardan sonra (âyet-el-kürsi) okunur. Sonra tesbihler çekilir, ondan sonra dua edilir. Dua ederken Salâten tüncinayı okumakta mahzur yoktur. Âyet-el kürsinin okunduğu yerde Salâten tüncinayı okumak sünneti değiştirmek olur. Yani bid'attir.
Sual: Kerahet vakitlerinde de namazı cemaat ile kılmak caiz midir? CEVAP Caizdir.
Sual: Farzı camide cemaatle kılmak için sabah namazının sünnetini evde kılıp çıkıyoruz. Camiye gelince imam, Kuran-ı Kerim okumayı bitirince El fatiha diyor. Fatihayı okumak gerekir mi? CEVAP Sünneti kılanlar okuyamaz. Sünneti kılmayanların okumasında mahzur yoktur.
Sual: Biz ettehıyyatüyü bitirmeden imam kalkarsa bizim de kalkmamız gerek mi? CEVAP Ettehıyyatüyü bitirip kalkmamız gerekir.
Sual: Öğleyi cemaatle kılarken imamın yanılarak yatsı namazına diye niyet ettiğini duydum. Namazdan sonra sen yatsıya niyet ettin dedim, hayır ben öğleye niyet ettim dedi. Namazımız sahih oldu mu? CEVAP Dil ile niyetin önemi yok. Kalben öğleye niyet etmişse, namaz sahih olur.
Sual: Beş vakit namazdan sonra (Estağfirullah..) ifadesini müezzin mi, imam mı yoksa cemaat mi okur? CEVAP Herkes kendisi okur.
Sual: Cemaate sonradan yetişen, Sübhanekeyi okuması gerekir mi, gerekirse ne zaman okumalıdır?
CEVAP Sübhaneke okumak sünnettir. İmam içinden okuyorsa, başlar başlamaz okur. İmam açıktan okuyorsa okumaz.
Sual: Yüksek sesle âmin demek uygun mu? CEVAP Fatihadan sonra, imam ve cemaat, sessiz olarak, âmin der. İmam Fatihayı bitirince, cemaatin ve imamın yüksek sesle âmin demesi mekruhtur. Hafif söylemelidir.
Sual: Cemaat imamla dua ederken, imamın duasına mı âmin diyecek, kendi de dua edebilir mi? CEVAP Her ikisini de yapacaktır. İmamın duasına da âmin diyecek, kendisi de dua edecek. Bazı kimseler hep kendisi dua okuyor, imamınkine âmin demiyor. Kimisi de hep âmin diyor, kendisi hiç dua etmiyor. Her ikisini de yapmalıdır.
Sual: İkindiyi kılıp tesbih çekerken veya akşam namazının farzını kılıp son sünnetini kılmak için ayağa kalkınca, mescitte başka bir cemaat oluşuyor. Ben farzını kıldım, onlara tekrar uyup kılmam mı gerekiyor, yoksa hemen dışarı çıkmam mı gerekiyor? CEVAP
Farzı yalnız kılmışsanız, hemen çıkmanız gerekir, cemaatle kılmışsanız, çıkmanız gerekmez.
Sual: Sünneti kılıp farz için cemaati beklerken kelime-i tevhid okumakta mahzur var mı? CEVAP
Hiçbir şey okunmaz.
Sual: Namaza sonradan gelen kişinin sırtımıza dokunmasını beklemek gerekir mi? Beklemeden onun cemaate uyacağını anlayıp kendiliğimizden geriye gelebilir miyiz? CEVAP Evet uygun olanı onun vurmasını beklememektir. Onun sözü ile gidilirse namaz bozulmuş olur. Kendi arzumuzla gidersek namaz bozulmuş olmaz.
Sual: İmamla birlikte ara tekbirlerini bizim de söylememiz gerekir mi? CEVAP Evet gerekir.
Sual: Tertip sahibiyim. Sabah namazına uyanamadım. Kaza etmeyi de unutmuşum. Aynı gün akşam namazında imam oldum. Yatsı namazını kıldıktan sonra sabahı kaza etmediğimi hatırladım. Ne yapmam lazım? Akşam namazını benimle kılan cemaatin namazı kabul oldu mu? CEVAP Cemaatin namazı sahih olmuştur. Duyurmak gerekmez. Fakat sizin önce sabahı sonra diğer namazları kaza etmeniz lazım. (Tarikun Necat)
Sual: Üzerinde yazı, resim, fotoğraf olan tişörtle namaz kılınır mı? CEVAP
Mekruh olur.
Sual: Bazen de sırt kısmında yazı olan kıyafetler var, bunun mahzuru olur mu? CEVAP
Arkasındaki yazıyı cemaat okursa namaz mekruh olur. Çünkü bir yazıya, bakıp, anlamak bozmaz ama anlayınca mekruh olur.
Sual: Cemaatle namaz kılarken devamlı çalan cep telefonunu namazı bozup kapatmak caiz mi? CEVAP
Namazı bozmak haram olur. Namazı bozmadan az hareketle kapatma imkanı varsa kapatılır. [Namazdan önce tedbir almalı, ya kapatmalı veya sesini kısmalıdır.]
Sual: İmama uyan, namazda ayakta veya otururken uyusa namazı veya abdesti bozulmuş olur mu? CEVAP
Namazda uyumak abdesti de namazı da bozmaz.
Sual: On yaşında bir çocuğum var. Onunla cemaat olup cemaatle namaz kılabilir miyim? CEVAP
Çocukla da cemaat olur ve cemaat sevabı alınır.
Sual: Mescide gelen ikindi veya yatsı namazın sünnetine başlandığını görse, o da eğer namaza duracak olsa, farzın ilk rekatını kaçıracağını anlasa ne yapar? CEVAP
O rekat kaçacaksa, yani biz sünnet kılarken farz kılınacağı için mekruh olur. Onun için sünneti dört değil iki rekat olarak kılar. İki rekat kılınca da yetişemeyeceğini anlarsa, bekler, namaza durmaz.
Sual: Öğlenin farzını yalnız kıldım. Ben bitince yanımda farzı cemaatle kılmaya başladılar. Onlara uymam lazım mı, uymam lazımsa nasıl niyet edeceğim? CEVAP
Cemaat olunca cemaate uymalı. Allah rızası için namaz kılmaya, uydum imama demeniz yeterlidir. Sadece öğle ve yatsı namazını böyle cemaatle kılabilirsiniz. Diğerlerini kılamazsınız. Çünkü sabahın ve ikindinin farzından sonra nafile kılınmaz. Akşamda ise üç rekat nafile olmaz. Sadece öğle ve yatsı namazı kılınır.
Sual: Cemaatle namaz kılarken imam namazı bitirince sessiz selam verse ne yapılmalıdır? CEVAP
Diğerleri de selam verip namazdan çıkarlar.
Sual: Camide ayakkabıları arkaya mı öne mi koymak uygundur? CEVAP
Çalınma endişesi ile namaz kılmak huşuya mani olacağı için ayakkabıları arkaya koymak mekruhtur. Öne ve sağa koymak da sünnete aykırıdır. Sol tarafa koymak sünnettir. Çalınma endişesi yoksa, yani huşuya mani değilse, arkaya koymanın da mahzuru olmaz.
Sual: Camide namaz kılarken yanımızdan geçen, çarpmasın diye yana çekilsek namaz bozulur mu? CEVAP
Kendi arzumuzla çekildiğimiz için namaz bozulmaz.
Sual: Takkesiz namaz kıldıran imamın arkasında namaz kılınır mı? CEVAP
Kılınmaz. Kılınırsa mekruh olur. Takkeye önem vermiyorsa daha kötüdür. İtikadı bozuk olabilir. Kasten sünnete riayet etmeyen imamlara uymamalıdır.
Sual: Mescide girerken niçin "itikâfa niyet ettim" deniyor? CEVAP
İtikâfa niyet edince orada yatmak, yiyip içmek v.s caiz olur. İtikâfa niyet etmezsek bunlar yapılmaz.
Sual: Mescitte vaktin farzını tek başına veya cemaatle kılan bir kimse, mescide gelen bir grup cemaat yaparise, bu cemaate uymak zorunda mıdır? Bu konu ile ilgili hüküm nedir? CEVAP Cemaatle namaz kılınırken tek başına namaz kılmak veya oturup dua etmek tesbih çekmek mekruh olur, ya cemaate uyulur veya dışarı çıkılır. Ama itikâfa niyet edilmişse orada durulabilir. İkindiyi, sabahı veya akşamı kıldıktan sonra tekrar cemaate uyulmaz; ya dışarı çıkmalı veya itikâfa niyet etmelidir.
Sual: Bazı camilerde müezzinlerin yerleri yüksek oluyor. Buradan imama uyulabilir mi? CEVAP Yüksekte durmanın mahzuru olmaz. Fakat tek başına dururlarsa tahrimen mekruh olur. İki veya daha fazla kişi olursa kurtarır.
Sual: Camiye gidemiyorum. Ne tavsiye edersiniz?
CEVAP Camiye gitmeyi ihmal etmemelidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Her namaz vakti camiye giden, ya Allah yolunda istifade edeceği bir ahiret kardeşi bulur, ya güzel bir ilme, ya hidayetini artıracak veya onu sapıklığa düşmekten muhafaza edecek bir kelimeye yahut rahmet-i İlahiyyeye mazhar olur.) [Taberani]
Sual: Cemaatle namaz kılarken, sübhanekeyi okuduktan sonra, euzü besmele çekilir mi? CEVAP Çekilmez.
Sual: Cemaatle namaz kılarken, imam selam verir vermez kalkıp, Allahümme entesselamü ayakta veya başka yerde okuyabilir miyiz? CEVAP Gerek cemaatle ve gerekse yalnız kılarken, okunduktan sonra ayağa kalkmalıdır.
Sual: İmamdan önce başı secdeden kaldırıp koymak 3 secde sayılır mı? CEVAP Hayır.
Sual: Uydum Ali’ye dedim. İmam Veli imiş. Namaz sahih mi? CEVAP Sahih olmaz. Onun için imamın ismini söylememeli, uydum imama demeli.
Sual: İkinci safa da imamın arkasından mı başlanır? CEVAP Evet.
Sual: Ön safta boş yer varken, arkada yalnız imama uyulur mu? CEVAP Mekruh olur.
Sual: İmam duaya başlayınca, tesbih çekmeyen de duaya katılır mı? CEVAP Tesbihi çektikten sonra duaya katılması daha iyidir. İşi varsa tesbih çekmeden dua etmesi de caizdir. Hatta hiç tesbih çekmeden, dua etmeden gitmesi caizdir.
Sual: Yatsıyı ve vitri de kılmış olan yatsının farzını kılana uyar mı? CEVAP Nafile olarak kılması iyi olur.
Sual: İmamla bir kişi namaz kılarken, biri gelip imamın arkasına veya soluna veya sağdakinin sağına dursa, mekruh olur mu? CEVAP Mekruh olmaz.
Sual: Mesbuka uymak caiz mi? CEVAP Hayır. Mesbuk imam olamaz.
Sual: Camide sünneti kılıp, farzı beklerken, dışarıdan gelenin selamını almak, sünnet ile farz arasında bir şey okumak gibi mi? CEVAP Evet. Vakit az ise, tefekkür veya kalben zikir etmeli. Vakit fazla ise, kaza namazı kılmalı.
Sual: Cemaatle namazda en sağda duranın solundaki kişinin abdesti bozulup gitse, bir kişilik boşluk kalıyor. Sağdaki de yana bir adım atarak boşluğu doldursa namaz bozulur mu? CEVAP Bozulmaz.
Sual: Cemaatle namaz kılınmaya başlansa, kaza kılan kimsenin, namazı bozup onlara uyması caiz midir? CEVAP Hayır.
Sual: Yalnız başına namaz kılanın yanında cemaatle namaz kılınmaya başlansa ne yapması gerekir? CEVAP Farzı yalnız kılan kimsenin yanında, o farzı cemaatle kılmaya başlasalar, birinci rekatta secde etmedi ise, ayakta iken, bir yana selam vererek, namazı bozar. İmama uyar. Birinci rekatın secdesini yaptı ise, dört rekatlı farzlarda, iki rekat kılıp selam verir. Üçüncü rekatın secdesini yapmadı ise, ayakta bir tarafa selam verip bozar ve cemaate katılır. Üçüncü rekatın secdesini yaptı ise, dört rekatı tamamlar.
Sual: Akşam namazını kılana uydum. Sesli okunacağını bilmediği için gizli okudu. Benim namazım sahih oldu mu? CEVAP Elbette sizinki sahih olur. Onun da bilmemesi özür olur. Kasten yapsa idi vacibi terk etmiş olurdu.
Sual: İmam, selam vermedi diye imama uydum. Bir arkadaş, beni görmüş, selamdan sonra uyduğumu söyledi. Ona inanıp tekrar kılmam lazım mı? CEVAP Evet.
Sual: Odada imamın arkasına bir saf sığıyor. Sonradan gelenlerin, cemaatin önünden geçip, imamın sağına, soluna durması caiz mi? Arka saf dolar zannı ile imamın sağına soluna durmak caiz mi? CEVAP Her ikisi de caizdir.
Sual: İkamet okunurken imam ayakta ise, cemaat de kalkar mı? CEVAP Kalkması lazım değildir. Kalkmaları caizdir.
Sual: İkamet okunurken camiye girince oturmak gerekir mi? CEVAP İkamet okunurken camiye giren kimse, imam mihraba gitmek üzere ayağa kalkmamışsa, oturur.
İmam otururken ayakta beklemek mekruh olur. (N. İslam)
Sual: Sırta secde edenin sırtına, secde etmek caiz mi? CEVAP İkincisinin secdesi, sahih değildir.
Sual: İmam el-fatiha deyince salevat da okumak efdal mi? CEVAP Evet.
Sual: İmam, ilk oturuşu unuttu. İkaz ettik. Namazı secde-i sehv yapmadan tamamladı. Namazı iade etmesi vacip miydi? CEVAP Değildi. Çünkü imamın secde-i sehv etmeme yetkisi var.
Sual: İmam, secde-i sehv için selam verince, Maliki’yi taklit eden secde-i sehv olduğunu bilmeden selam verse, namaz bozulur mu? CEVAP Hayır.
Sual: İmam, son rekatta salli bariki okuduktan sonra, selamı unutup, kalkıp gitse, cemaat, kendi kendine mi selam verir? CEVAP Evet.
Sual: İmama son teşehhüdde uyan, namazı nasıl kılar? CEVAP Yalnız kılan gibi kılar.
Sual: Her namazdan sonra mihrabiye, aşır okumak caiz mi? CEVAP Evet.
Sual: Mihrabiyeden sonra, uzun salevat-ı şerife okumak caiz mi? CEVAP Ara sıra okunması caizdir. Sünnetmiş intibaını vermemek için her zaman okunmamalıdır.
Sual: İmam, açık okunacak yerde, Fatihanın yarısını gizli okusa, gizli okunacak yerde, açık okusa, secde-i sehv gerekir mi? CEVAP Evet. Fakat cemaatle secde-i sehv yapmamak caizdir.
Sual: Cemaatten biri, işi varken, tesbihleri ve duayı beklemeden dışarı çıkınca, dışarıda veya gittiği yerde okuması caiz olur mu? CEVAP Evet.
Sual: Dar pantolon olunca, cemaati terk etmek gerekir mi? CEVAP Cemaat terk edilmez.
Sual: İmam, cenaze namazında üç tekbir getirdi. Cemaatten dört tekbir getirenler de oldu. Bunların namazı sahih oldu mu? CEVAP Evet.
Sual: Mescit dolu idi. İmamın son teşehhüdde oturduğunu anladım. Birinin önüne oturdum. Günah mı? CEVAP Zaruret olduğu için caizdir.
Sual: İmam 4. rekata kalkmayı unutup oturursa cemaat kalkar mı? CEVAP Ön saftaki cemaatten birinin "sübhanallah" diye ikazı iyi olur.
Sual: İki namazı cem ederken, yanımda, ikindi cemaatle kılınmaya başlansa, öğleyi kıldıktan sonra onlara uymam caiz mi? CEVAP Evet.
Sual: İmamın tekbirini duymadık. İmam, rükudan kalkarken biz rükuya indik. Secdede imama yetiştik. Namazımız sahih oldu mu? CEVAP Evet.
Sual: Kerahet vaktinde, ikindiyi yine cemaatle kılmak gerekir mi? CEVAP Evet.
Sual: Yatsı gece yarısına kalsa, cemaatle mi kılmak evladır? CEVAP Evet.
Sual: Biz Sübhaneke okurken, imam sesli okumaya başlıyor. İmam, nefes aldığı zamanlarda kalan kısmı tamamlamak uygun mudur? CEVAP Evet.
Sual: İmam, sağa selam verirken (Lah) kısmını uzatıyor. Cemaat, kısaca selam veriyor. İmamdan önce selam verilmiş sayılır mı? CEVAP Hayır. Namazları sahihtir.
Sual: Evinden çıkarken imama uymaya niyet eden, yolda biri ile konuşsa, yeniden mi niyet etmesi gerekir? CEVAP Evet.
Sual: Alt katımız mescit. Mescidin üstünde oturuyoruz. İmamı görebilmek için büyük delik açtık. Evden imama uymak caiz mi? CEVAP Mescitte yer yoksa caizdir. Ancak imamın sesini duyamayanın namazı caiz olmaz.
Sual: İmam yanılıp 5. rekata kalksa, o anda biri gelip ona uysa, namazı sahih olur mu? CEVAP Hayır sahih olmaz. Çünkü farz kılacak olanın nafile kılana uyması caiz değildir.
Sual: İmam, teşehhüdden sonra, 5. ye kalktı. 6. da kılıp selam verdi. 2. rekatta imama uymuştum. İmam 5.ye kalkınca, uymayıp, kılmadığım bir rekatı tek başına kıldım. Sahih mi? CEVAP
Evet.
Sual: Sure-i Haşrın sonunu imam okuyunca, cemaat de okumuş sayılır mı? CEVAP Evet. Çünkü kendisinin okuması sünnet, dinlemesi ise farzdır. Sünnet sevabı, farzın yanında denizde damla bile değildir.
Sual: İmamda namazı bozan bir şey bulunduğunu anlayan kimse ne yapmalı? CEVAP Bu namazı tekrar kılar. Bunu imam namazda hatırlarsa yahut namazda iken namazı bozan bir şey hasıl olursa, bunu hemen cemaate bildirir. Namazdan sonra anlarsa, o cemaatten olduklarını hatırladığına söyleyerek, haber göndererek bildirir. Haber alan, iade eder. Alamayan affolur. Bir kavle göre de, imamın cemaate haber vermesi gerekmez.
Sual: Cemaatle namaz kılarken, önümdeki saftan birisi veya yanımdaki ayrılsa, namaz içerisinde onun yerine bir adım atarak geçebilir miyim? CEVAP Geçmek gerekmez. Geçilse de mahzuru olmaz. Yani hem öne hem yana geçilebilir.
Sual: İmamla cemaatın arasından 15-16 metrelik bir yol geçiyor. Yolun arkasında kalan cemaatin namazı sahih olur mu? Yol dışarıda, cemaat cami dışındadır. CEVAP Cami içi ile dışarısı farklıdır. (Fetâvâ-yı Hindiyye)de diyor ki, (İmama uymaya mani olan sebeplerden biri, imam ile cemaat arasında, kayık geçecek kadar nehir veya araba geçecek kadar yol yahut sahrada kılarken, arada iki saflık boşluk bulunmaktır. Camilerin içinde büyük boşluk arkasında, imama uymak caizdir.) Demek ki dışarıda olduğu için o kadar bir boşluk varsa imama uymak caiz olmuyor.
Sual: Son oturuşta iken vaktin farzını kılmak üzere namaza başlayan cemaate yetişmek için, salli barik okumadan ettehiyattan sonra selam verilse olur mu? CEVAP Salli barikleri terk etmek mekruhtur, cemaat ise sünnettir, sünneti yapabilmek için mekruh işlenmez. Yani salli barikleri terk etmez. Cemaata hiç yetişemese de terk etmez. Ama Rabbenayı okumayabilir.
Sual: Cemaat otururken imama uyacağımız zaman ellerimizi bağlayıp öyle mi cemaate dahil olacağız? CEVAP Elleri bağlamak gerekmez.
Sual: Ben namaz kılarken hanımım veya annem yahut yabancı bir kadın benim önümde namaz kılarsa namazım olur mu? CEVAP
Sizden dokuz ayak ileride iseler namazınız sahih olur.
Sual: Kâbe’de erkek kadınla yan yana cemaatle namaz kılabilir mi? CEVAP Kılar. Namazları bozulmaz. [Bu Kâbe’ye mahsus istisna bir durumdur.]
Sual: Son teşehhüdde salli bariki okuduktan sonra imam uyusa veya epey vakit geçtiği için uyuduğu sanılsa, cemaatin selam verip namazdan çıkması caiz mi? CEVAP Evet.
Sual: Akşamın farzını yalnız veya cemaatle kılarken, tehıyyet-ül-mescide de niyet edilebilir mi? CEVAP Evet niyet edilir. Hatta yeni abdest almışsa, sübha namazına da niyet edebilir. Mesela (Bugünkü akşam namazının farzına, tehıyyet-ül-mescide ve sübha namazı kılmaya) diye niyet edilir.
Sual: Ankara'ya gitmek üzere evden çıktım, 10 km uzaklıktaki iş yerime geldim, daha İstanbul'da olduğum için kendimi seferi hissetmedim. İmam olup öğleyi mukimlere kıldırdım. Benim ve cemaatin namazları sahih oldu mu? CEVAP Sizinki mekruh olarak sahih oldu. Cemaatinki ise hiç sahih olmadı. Çünkü farz kılanın nafile kılana uyması caiz değildir. Sizin son iki rekatınız nafile olduğu için cemaatin namazı sahih olmadı.
Sual: Mescitte, tesbihi olmayana, tesbih atmak edebe aykırı mı? CEVAP Evet.
Sual: Evinde namazını kılanın yanına, birkaç kişi gelip, ikindi veya akşam namazını cemaatle kılsa, onun evden çıkması gerekir mi? CEVAP Hayır.
Sual: İmamın abdesti bozulsa, yerine geçen, nereden okur? CEVAP Baştan veya imamın kaldığı yerden okuması caizdir.
Sual: Hariçten biri, imamın hatasını söylese, o da düzeltse caiz olur mu? CEVAP Caiz olmaz.
Sual: Odada cemaatle namaz kılınırken çalışmam caiz mi? CEVAP Namaz kılmış olan için caizdir.
Sual: Tanıdığım salih arkadaşlara baktım cemaatle ikindi namazını kılıyorlar. Ben de onlara uyup kıldım. Sonra saatime baktım ki namaz vakti yeni girmiş. İade ettim. Eğer saatime bakmasaydım bu namaz veya daha önce böyle saatime bakmadan onlara hüsnü zan edip kıldığım namazlar ne oldu? Bazen unutup abdestsiz kıldırsalar veya iyi sandığımız kimsenin, sonradan inançsız olduğu meydana çıksa, bütün bu namazları kaza etmemiz gerekir mi? CEVAP Kaza etmeniz gerekmez. Bu konuda birkaç örnek: 1- Dinimiz, zahire göre hükmeder. Adamın abdestsiz olduğunu niye bilmedin veya inançsız birisi olduğunu niye anlamadın diye sorguya çekmez.
2- İmam unutup abdestsiz kıldırsa, namazdan sonra hatırlasa cemaate söylemese, abdest alıp namazını kılsa, cemaate söylemediği için günaha girmiş olmaz. Eğer cemaate benim abdestim yoktu demişse, duyanların tekrar kılmaları gerekir. Duymayanlar sorumlu olmazlar.
3- Vesvese etmekten sakınmalıdır. İbadette zannı galip yeterlidir. Mesela gusledip banyodan çıksa, fakat bazı yerleri kuru kalmış olsa, kuru kaldığını bilmese guslü sahih olur. Bunun gibi insan domuz yağı bulunan bir şey yese, domuz yağı olduğunu bilmese, bilmediği için ona günah olmaz.
4- Araştırıp kıble istikameti diye yanlış olarak ters yöne dönse bile, yine namazı sahih olur.
5- Bayram hilaline baksa hava bulutlu olduğu için görülmese, ama gerçekte ise ertesi günü bayram olsa, o kimse hilali görmediği için ertesi günü yani bayram günü oruç tutsa, hem günah olmaz, hem de o oruç ramazan ayından sayılır.
Sual: Cemaate imam rükuda iken yetişen mesbuk, yalnız tekbir getirip de mi rükuya gider, yoksa tekbir getirdikten sonra bir daha Allahü ekber der öyle mi rükuya gider? CEVAP Vakit müsaitse inerken de tekbir getirir, değilse sadece iftitah tekbiri yetişir.
Sual: Vaktin farz namazını kılan bir kişi namaz kılmamış bir kişiye imam olup namaz kıldırabilir mi? CEVAP Kıldıramaz. Şafii’de kıldırabilir.
Sual: İmama sonraki rekatlarda yetişildiğinde ilk oturuşta sadece ettehıyyatü mü okunur? CEVAP Evet.
Sual: Öğle namazı farzı kılınırken imama uyan, ilk sünneti farzdan hemen sonra mı, yoksa son sünnetten sonra mı kılmalıdır, yatsı namazında da durum böyle midir? CEVAP Önce ilk sünnet kılınır.
Sual: İki kişi cemaatle namaz kılarken, cemaat olan tek kişi imamın neresine durur? Bunlar namaz kılarken bir başkası gelse o nereye durur? CEVAP Cemaat bir kişi ise, imamın sağ yanında hizasında durur. Solunda veya arkasında durması mekruh olur. Ayağının topuğu, imamın topuğundan ileri olmazsa, namazı sahih olur. Çok kimse, bunu bilmediği için imamın gerisinde duruyor. İmamla omuz omuza olmalıdır. İmamdan ileri olmamak için ayağının topuğu imamın topuğundan ileri olmaması yeter. İhtiyat için dört parmak kadar geriden durulabilir.
İki kişi cemaatle namaz kılarken, bir kişi daha gelse, bu kişi, imamın yanındakinin omzuna hafifçe dokunur, geriye gelmesini bekler. O geriye gelirse onun yanında durur, gelmezse, yahut o kişinin geleceğini sanmıyorsa, o kişinin sağına veya imamın soluna durabilir.
Bazı kimseler böyle geriye gelineceğini bilmiyor. Bilmediği için de gelmeyebilir veya vuran kimsenin emri ile geriye gelirse namazı bozulur. Kendi isteği ile geriye gelirse namazı bozulmuş olmaz. Gelen kişi yalnız kalmasın diye kendi isteği ile gelmelidir.
Sual: Bir papaz, inancını saklayıp müslüman gibi senelerce namaz kıldırsa, cemaat onun papaz olduğunu bilmediği için, cemaatin namazına bir zarar gelir mi? CEVAP Gelmez.
Sual: 3 yıl imamlık yapan zat, (Hıristiyandım, şimdi müslüman oldum) dese, arkasında kılınan namazları kaza gerekir mi? CEVAP Gerekmez. (Tergib-üs-salat)
Sual: Yaş veya ilimce büyük olan bir zatla giderken, onun sağında mı, solunda mı gitmek gerekir? CEVAP İki kişi cemaatle namaz kılarken biri imam olunca, diğeri cemaat olur. Cemaat olan sağda, imam olan solda durur. Yürürken de rütbesi veya ilmi fazla olan solda yürür.
Sual: Ben imam oldum, birkaç arkadaşla evimizin bir odasında cemaatle namaz kılarken, öbür odada hasta yatan annem çağırdı. Ben de yavaşça selam verip namazı bozdum. Giderken bir arkadaşı yerime vekil ettim. O namazı tamamladı. Bu namaz sahih oldu mu? CEVAP Evet sahih oldu.
Sual: Birkaç arkadaşla cemaatle namaz kıldırıyordum. Bir müddet sonra abdestimin olmadığını hatırladım. Hemen namazı bozup yerime birisini vekil edip gittim. Niye gittiğimi sordular, ben de abdestimin olmadığını söyledim. Onların namazı sahih oldu mu? CEVAP Onların namazı sahih olmadı. Çünkü sizinle kıldıkları sahih değildi. S. Ebediyye’de şöyle bildiriliyor:
İmamda namazı bozan bir şey bulunduğunu anlayan kimse, bu namazı tekrar kılar. Bunu imam namazda hatırlarsa, bunu hemen cemaate bildirir. Namazdan sonra anlarsa, o cemaatten olduklarını hatırladığına, söyleyerek, haber göndererek, yazarak bildirir. Haber alan, iade eder. Alamayan affolur. Bir kavilde ise imamın cemaate haber vermesi lazım değildir. Şafii mezhebinde haber vermesi gerekmez.
Sual: İşyerinde veya evde, namazları cemaat yapıp kılalım diyoruz. Fakat namaz oldukça gecikiyor. Namazı, yalnız dahi olsa erken vaktinde kılmak mı, yoksa kerahet vaktinde dahi olsa cemaati beklemek mi daha efdaldir? CEVAP
Sünnet ile mekruh çakışınca mekruh işlememek için sünnet terk edilir.
Mekruh vakitte cemaatle kılmak mekruhtur. Onun için mekruh vakit girmeden yalnız kılınır.
Sual: Camide, ilk cemaatin imamı, mihrapta durmazsa mekruh olur deniyor. Namaz kıldığımız camide, birkaç bölme var. Mihrap olan yerde, Cuma ve bayram namazları kılıyoruz. Kışın burası soğuk olduğu için, beş vakit namazı küçük odada kılıyoruz, fakat orada da mihrap yok. Kıldığımız namazlar mekruh mu oluyor? CEVAP Her oda, müstakil yer demektir. Kışın küçük odada namaz kılmak mekruh olmaz.
Sual: Sünnet veya kaza namazı kılarken, cemaat farza başlarsa, namazı bozup, imama uymak gerekir mi? CEVAP Dört rekat sünnete başlamış ise, iki rekat kılınca selam verip imama uyar. Üç rekat kılmışsa dörde tamamlar. Sünnet kılarken kaza namazına da niyet eden, farza başlanıldığını görürse, namazını bozmaz. İki veya dört rekata tamamlar. Mesela öğlenin ilk sünnetinde iki rekatta selam veren, farzdan sonra, iki daha kılarak, dörde tamamlar. Yeniden dört rekat kılması, daha iyi olur. Kaza kılarken cemaate başlanırsa, tertip sahibi olan bozmaz. Maliki mezhebinde de böyledir.
Cemaatle namaz kılarken, başka bir namaz kılmak tahrimen mekruhtur. Bunun için, iftitah tekbirine yetişemeyeceğini zanneden, başka namaza başlamaz, cemaati bekler.
Sual: İmama rükuda yetişmek için, acele tekbir alıp, rüku’a gidince tekbiri bitiren, o rekata yetişmiş olur mu? CEVAP İftitah tekbirini ayakta almak şarttır. Eğilirken alınırsa imam uyulmuş olmaz. O namaz sahih olmaz.
İftitah tekbirini ayakta alıp, sonra imamla rükuda bir an beraber kalınca, hem namaz sahih olmuş olur, hem de o rekata yetişmiş olunur. Rekata yetişeceğim diye eğilirken tekbir alınmamalı. Rekata yetişemese de, namaza uyması sahih olmalı. Namaza uymak sahih olmazsa, namaz da sahih olmaz.
Evden çıkarken niyet
Sual: Cemaatle namaz kılmak niyetiyle evden çıkan, yeni bir niyet etmeden imama uyabilir mi? CEVAP Uyabilir; fakat yolda namazı bozacak bir şey yapmamak gerekir. Yürümek ve abdest almak zarar vermez. (S.Ebediyye)
Sual:Seferi imama uyunca, imam selam verdikten sonra, iki rekat daha kılarken, Fatiha okumak gerekir mi? CEVAP Bazı âlimler, seferi imama uyan mukim, üçüncü ve dördüncü rekatlarda Fatiha okumasa da olur dedi ise de, Şems-ül eimme Abdülaziz Halvani ve başka âlimler, okur dediler. O halde, ihtiyat ederek, okumalıdır. (Cami-ur-rümuz, Tatarhaniyye)
Sual: İmam; cemaatle namaz kıldıracağı zaman, nasıl niyet eder? CEVAP İmam, (Bana uyan cemaate imam oldum) der. İmamın, erkeklere imam olmaya niyet etmesi gerekmez. Eğer niyet etmezse, namaz sahih olur ama; kendisi cemaat ile kılmak sevabına kavuşamaz. (Cemaate imam olmaya) diye niyet ederse, bu sevaba da kavuşur. Cemaatte kadın da varsa, imamın, (Kadınlara imam olmaya) diye niyet etmesi gerekir. Böyle niyet etmezse, kadınların namazı sahih olmaz.
Sual: İmam, daha okumalarını bitirmeden, dalgınlıkla imamdan önce her iki tarafa da, selam verenin namazı bozulur mu? CEVAP Bozulmuş olmaz. İmamın selam vermediğini görünce, namaza devam eder ve imamla tekrar selam verir.
Sual: Tam İlmihal’de (Dört rekat sünnet kılarken, farz kılan imama uyan, namazı farz gibi kılar) deniyor. Sünnet kılarken, farz kılan imama nasıl uyulur? CEVAP Nafile kılan farz kılana uyabilir. Mesela, öğlenin sünnetini kılmadan cemaate yetişen kimse, öğlenin farzını kıldıktan sonra, ilk sünneti kılacağı sırada, yanında yeniden cemaat teşekkül etse, o imama uyarak öğlenin sünnetini kılar. İmama uyduğu için de, farz gibi kılar. Son sünneti kılarken de, uyulabilir. Hatta son sünneti kıldıktan sonra da, imama uyulup nafile kılınabilir.
Sual: Hanımımla cemaat olup, on senedir namaz kılıyoruz. Hanım benim sağıma duruyordu. Şimdi öğrendim ki, kadınla yan yana durup cemaatle namaz kılınca erkeğin namazı bozuluyormuş. Şimdi bu on senelik namazımı kurtarmamın bir yolu var mı? CEVAP Sizin namazınız bozulunca hanımınki de bozulmuş olur. Şafii mezhebinde; cemaatle namaz kılarken, kadın, erkeğin yanında namaza dursa, ikisinin de namazı sahih olur; ancak evla olan kadının erkeklerin arkasında durmasıdır. (Muğnil muhtac, Kitabül Üm)
On yıllık namazı kaza etmek çok zordur. Dört hak mezhep rahmettir. O kılınan namazları Şafii mezhebine göre kıldım diye niyet ederseniz, namazlarınız sahih olur. Kaza etmek gerekmez. Her ne kadar, o zamanlar, Şafii mezhebinin bütün şartlarına uyulmamış bile olsa, bunda zaruret olduğu için (Telfîk) olmaz, caiz olur. Telfîk; kendi mezhebinde caiz değil iken, bir ihtiyaç, bir harac [güçlük] olmadan ve şartlarına riayet etmeden, başka mezhebde caiz olan hükümlerle amel etmek demektir. Telfîk haramdır, söz birliği ile bâtıldır.
Sual: Cemaatle namaz kılmak yalnız kılmaktan 27 derece daha sevab olduğunu düşünerek, sünneti kılarsak cemaate yetişemeyeceğimizi anlarsak, sünnet namazlardaki sünnetleri mesela, sübhanekeyi, salli barikleri okumasak, tekbirleri üç yerine bir kere söylesek mahzuru olur mu? CEVAP Evet, sünnetleri terk etmek mekruh olur. Sünnet sevabı kazanmak için, mekruh işlemek caiz olmaz. Bir işi yaparken sünnet ile mekruh çakışınca, mekruh işlememek için sünnet terk edilir. Cemaatle kılmak sünneti için, sübhanekeyi, salli barikleri terk etmek mekruh olur. Bunun gibi cemaate yetişmek için koşmak da mekruhtur. Cemaati kaçırsak bile koşarak camiye gitmemelidir. Cami içinde de koşmamalıdır.
Sual: Cemaatle namaz kılarken bazen ön safta boş yer oluyor. Namaza başlamış cemaatin önünden geçerek ön safı doldurmak gerekir mi? CEVAP
Öndeki safta boş yer varken, arkasındaki safta durmak mekruhtur. Ön safa geçmek için, cemaatin önünden geçmek de günah olmaz. Hatta, birinci safta boş yer olup ikinci safta boş yer yoksa, ikinci safı yarıp birinci safa geçilir.
Bulaşıcı hastalığı olan
Sual: Bulaşıcı bir hastalığı olanın, mescide devam etmesi caiz midir? CEVAP Caiz değildir.
Sual: Bir arkadaşım, kaza borcu olduğu için, cemaatle teravih namazı kılınırken imama uyarak kaza namazı kıldığını söyledi. Bu şekilde, başka bir namaz kılana uyarak kaza kılmak caiz olur mu? CEVAP Şafii mezhebinde ise, caizdir. Hanefi mezhebinde caiz olmaz. Hanefi mezhebinde, aynı namaz kazaya kalmışsa cemaatle kaza edilebilir. Mesela bugünkü sabah namazını vaktinde kılamayanlar, kazasını cemaatle kılabilirler. Bunun haricinde Hanefide cemaatle kaza namazı kılmak caiz değildir. Çünkü herkesin kazaya kalan namaz vakitleri değişiktir.
Sual: Hanefi imama uyan Şafii veya Şafii imama uyan Hanefi, sabah namazında kunut duasını okur mu? CEVAP Hanefiye uyan Şafii, okumaya fırsat olmadığı için, kunut okumaz. Şafii’ye uyan Hanefi de, okumaz, imamı bekler.
Sual: Mescitte, ikinci üçüncü cemaat yapılsa, imam olanın illa mihrapta mı durması gerekir? CEVAP Camide ilk cemaatin imamı mihrapta kıldırmazsa, mekruh olur. İmamı ve cemaati belli kimseler olan her camide, vakit namazları, imam mihrapta olarak, cemaat ile kılındıktan sonra, tekrar cemaatler yapılabilir. Ancak sonraki cemaatler, mihraptan başka yerde kılmalıdır!
(Eğer sonraki cemaatin imamı mihrapta bulunur, ezan ve ikamet okunmazsa, mekruh olmaz) diyen âlimler de vardır. İhtiyaten sonraki cemaatler mihrapta kılmamalıdır!
Yol kenarlarındaki belli bir imamı olmayan mescitlerde, ezan ve ikamet okunarak, mihrapta veya mescidin başka yerinde cemaatler yapılabilir. (Halebi)
Sual: Yollarda veya belli bir imamı olmayan yahut cemaati belli kimseler olmayan camilerde, cemaatten ayrı namaz kılarken ikamet okumak gerekir mi? CEVAP Yollarda bulunan veya imamı ve müezzini bulunmayan ve cemaati belli kimseler olmayan camilerde, çeşitli zamanlarda gelenler, bir vaktin namazı için, çeşitli cemaatler yaparlar. Her cemaat için, ezan ve ikamet okunur. Böyle camide, yalnız kılan da, ezan ve ikameti kendi işiteceği kadar sesle okur.
Sual: İmam ile namaz kılarken imam secdeden doğruldu zannederek başımı kaldırdım, baktım ki imam daha secdede. Tekrar secdeye gittim. Yani benimki üç secde oldu. Bir de yine dalgınlıkla, imam selam vermeden önce selam verdim. Sonra baktım imam daha okuyor. Bekleyip imamla birlikte selam verdim. Namazım sahih oldu mu? Secde-i sehv yapmam gerekiyor muydu? CEVAP İmamla yapılan hatalarda secde-i sehv gerekmez. Namazınız sahih olmuştur.
Sual: Cemaatle namaz kılarken, yalnız bir kişi varsa, o bir kişinin imamdan yarım metre geriye durması mı gerekir? CEVAP Hayır. Yan yana durmaya saf olmak denir. İki kişi yan yana durunca saf olur. Birisi geride, imam ileride durunca saf olmaz. İmamla yan yana aynı hizada durmaları gerekir. İmamın sağ yanında duran kimsenin, secdeye inip kalkarken, imamdan ileri gitmemesi için, topuklarının imamın topuklarından geride durması ihtiyatlı olur. İmamdan ileri geçmezse, imamla aynı hizada durmasında mahzur olmaz.
Bir kadınla kocası veya mahremi bir erkek, cemaatle namaz kılarken, kadın tam imamın arkasında durur.
Sual: Sübhaneke okumayı yetiştiremezsek imam açıktan okurken devam edip bitirmemizde veya imam açıktan okumaya başlayınca imama yeni uymuşsak, Sübhanekeyi okumakta bir sakınca var mıdır? CEVAP İmam sesli okurken, Sübhaneke okunmaz. Yarıda kalmışsak bile kesmemiz gerekir. Sübhaneke okumak sünnet, imamı dinlemek ve imama tâbi olmak vacibdir. İmam, âyet aralarında nefes alırken Sübhanekeyi parça parça okumakta da mahzur yoktur.
Sual: Kunutu okumak da vacib, Ettehıyyatüyü okumak da vacib iken, birinci teşehhüdü yetiştiremeyen tamamlayıp ondan sonra kalkıyor da, ramazanda, kunutu yetiştiremeyen, niye kunutu okumayıp imamla birlikte rükua gidiyor? CEVAP Kunutunu bitirmeden imam rükua giderse, kunutu bitiremeyen kimse, hemen okumayı bırakıp imama tabi olur. Çünkü imamla birlikte rükuu kaçırma tehlikesi vardır. Teşehhüd böyle değildir, bitirdikten sonra kıyama kalkabilir. Ama secde, rüku gibi rükünlerde imama muhalefet etmek namazı bozar. (Dürer)
Sual: 3 yıl imamlık yapan kişi, (Ben Hıristiyan idim, arkamda kılınan namazları kaza etmeniz gerekir) dedi. Arkasında kılınan namazları kaza gerekir mi? CEVAP Hayır, kaza etmek gerekmez. (Tergib-üs-salât) Cemaatle namaz kılmak İslam’ın şiarıdır. İslamiyet zahire bakar, Müslümanım diyeni Müslüman kabul eder. Cemaat, imamın kalbindeki imanı bilemez, zaten dinimiz de bunun bilinmesini istememiştir. İmam olan zat, cemaat için hükmen Müslüman kabul edildiği için, imamın daha sonra gayrimüslim olduğu meydana çıksa da artık, onun arkasında kılınan namazları kaza etmek gerekmez.
Sual: Peygamber efendimizin, namazdan önce, safların düzgün olması için, değnekle işaret ettiği de, olur muydu? CEVAP Evet.
Sual: Muteber bir kitapta, (İmamın farz kıldırırken, kıraati ve tesbihleri sünnetten fazla okuması tahrimen mekruhtur) buyurulurken, başka yerinde ise, (İmam, cemaatin haline göre hareket eder) buyuruluyor. Bu iki ifadeyi nasıl birleştirebiliriz? CEVAP İmamın, sünnetlerden fazla okuması uygun değildir. Çünkü cemaatin içinde hastalar, ihtiyarlar, yolcular ve işi acele olanlar olabilir. Bunun için sünnetten fazla okumak tahrimen mekruhtur. Cemaatin içinde hastalar ve özürlülerin olduğu biliniyorsa, imam sıkıntı vermemek için, sünnetten de, kısa okuyabilir. Mesela, sabah namazında uzun sure okumak sünnet iken, böyle hallerde kısa sure ile namaz kılınır.
Sual: Güvenilen biri, (Sen öğleyi üç rekat kıldın) dese, namazı iade etmek gerekir mi? CEVAP Öğle namazını kılan, selam verdikten sonra, güvenilir bir kimse, (Sen öğle namazını üç rekat kıldın) dese; eğer namaz kılan kimse, dört rekat kıldığını kesin bilirse, kendisine üç rekat kıldığını haber veren kimsenin sözüne uymaz. (Fetava-yı Hindiyye)
Sual: Cemaatle namaz kılarken, havalar sıcak olunca, safları seyrek tutmak caiz midir? CEVAP Hava sıcak da olsa, safları sık tutmalı. Safların sık olması, rahmetin gelmesine sebep olur. Saflar sıklaştırılıp omuzlar birbirine sıkıca değmelidir. Eshab-ı kiram safta çok sık durduğundan, elbiselerinin omuzları eskirdi. İki hadis-i şerif meali: (Namazda, omuz omza sık durun! Açıklıkları kapatın ki, şeytan girmesin!) [Hakim]
Sual: Öğle, ikindi ve yatsı namazlarında, camiye girdiğimizde ilk sünnetler kılınmaya başlanmış, yarısı da kılınmışsa veya sünnetler bitmek üzereyse, ne yapmak gerekir? CEVAP İftitah tekbirine yetişemeyeceğini anlayan, sünnete başlamaz, cemaati bekler. Cemaat farza başlamadan önce, iki rekât kılabileceğini kuvvetli tahmin ediyorsa, sünneti, sabahın kazasına niyet ederek, iki rekât olarak kılabilir. Farzı kıldıktan sonra, öğle ve yatsının son sünneti, iki veya dört rekât olarak da kılınabilir. Her zaman, öğlenin ve yatsının son sünnetlerini dört rekât olarak kılmakta da mahzur olmaz, hatta iyi olur. İkindinin sünnetini kılamadan farza uyan kimse, farzdan sonra sünneti kılamaz. Çünkü ikindi namazının farzından sonra nafile kılınmaz. Kaza borcu olan, kaza namazı kılabilir.
Sual: Sadece baldızım ve yengemle beraber cemaatle namaz kılabilir miyim? CEVAP Baldız ve yenge, dinen yabancı kadındır. Yabancı kadınla halvet haramdır. Yani bir odada yalnız kalınamaz. Onun için onlarla beraber namaz kılmak da caiz olmaz. Ancak cami gibi, mescit gibi herkese açık yerlerde kapısını kilitlemeden, cemaatle namaz kılmak caiz olur. Çünkü böyle yerlerde halvet olmaz.
Sual: Ücretle namaz kıldıran imamın arkasında, namaz kılınır mı? CEVAP İmamlık şartlarını taşıyan bir kimse, ücret veya maaş karşılığı imamlık yapıyorsa, bunun arkasında namaz kılmanın caiz olduğuna fetva verilmiştir. Kur’an-ı kerim, din dersi öğretmek, ezan ve imamlık için parayla insan görevlendirmek caiz olur. Son zamanlarda, dinde gevşeklik olduğundan, Kur’an-ı kerimin ve din bilgilerinin unutulmaması ve imamlığın, müezzinliğin yapılabilmesi için, ücretle yaptırılması zaruret haline gelmiştir; fakat bu fetva, bütün ibadetlerin ücretle yapılabileceğini göstermez. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Cemaatle namaz kılarken, cemaatin de okuduğu yerlerde, imama yetişemeyen, mesela ilk oturuşta, Ettehıyyatü’yü okumadan imam ayağa kalksa ve son oturuşta Ettehıyyatü’yü bitirmeden imam selam verse imama uymamız gerekir mi? CEVAP İlk oturuşta da, son oturuşta da, Ettehıyyatü’yü bitirmek gerekir.
Sual: Birinci ve ikinci oturuşta, Ettehıyyatü’yü bitirmeden imam kalkar veya selam verirse, cemaatin okuyup bitirmesi gerekiyor. Peki, imama birinci veya ikinci oturuşta uyarak mesbuk olanın da, Ettehıyyatü’yü bitirmesi gerekir mi? CEVAP Hayır, onun bitirmesi gerekmez.
Sual: İmam, sesli okunacak namazlarda, Fatihanın yarısını sessiz okuduktan sonra hatırlasa, sesli okumaya baştan mı başlaması gerekir, yoksa kaldığı yerden mi? CEVAP Baştan başlaması daha iyi olur. Secde-i sehv de yapmaz. Tamamını sessiz okusaydı, secde-i sehv gerekirdi.
İmam gizli okursa
Sual: İmam, yanılarak açıktan okuması gereken namazda, Fatiha’yı gizli okuyup sonra hatırlarsa ne yapar? CEVAP Fatiha’yı tekrar okumaz. Zamm-ı sureyi açıktan okur. Bir âyeti veya daha fazla âyeti gizli okursa, onu açıktan tamamlar. Bütününü tekrarlamaz. Gizli okuması gereken yerde, imam Fatiha’nın ekserisini açıktan okursa kalanını gizli olarak tamamlar. Namazın sonunda da secde-i sehv yapar.
Cemaatle namaz sünnettir Sual: Cemaatle namaz kılmak sünnet değil midir? CEVAP
Evet, Hanefi, Şafii ve Maliki’de, beş vakit namazın farzlarını cemaatle kılmak, erkeklere sünnettir. Hanbeli’de bazı şartlar dâhilinde farzdır.
Küfür alışkanlığı
Sual: Ara sıra bize imamlık yapan güneyli bir arkadaş var. Hafif kızdırsak hemen, dine imana, Allah’a sövüyor. Tevbe et diyoruz, tevbe ediyor; fakat alışkanlık haline getirdiği için, basit bir olaydan sonra yine aynı şekilde Allah’a sövüyor. Böyle bir arkadaşın arkasında namaz kılmak caiz midir? CEVAP Böyle bir kimsenin arkasında namaz kılınmaz. Tevbesinde samimiyse; ancak kendini kurtarır. Biz onun kalbini bilemeyiz; fakat o halini bilerek, arkasında namaz kılamayız; çünkü hadis-i şerifte, böyle küfrü değil, günahı bile bırakmadan istiğfar edenin, Rabbiyle alay ettiği bildiriliyor.
Mekruhla sünnet çakışırsa
Sual: Namazı cemaatle kılmak sünnet olduğu için, vacib olan tadili erkâna riayet etmeyen veya başka mekruh işleyen imama uymak uygun olur mu? CEVAP Uygun olmaz. (Halebî) Bir sünnetle bir mekruh çakışınca, yani sünnet işlemek için mekruh işlemek zorunda kalınca sünneti bırakmak gerekir. Yani mekruhtan kaçmak, sünneti yapmaktan önce gelir. (Uyun-ül-besair)
Kaza kılarken Sual: Kazası olan veya olmayan kimse, kaza namazı kılarken yanında cemaat teşekkül etse, namazı bozup cemaate uyabilir mi? CEVAP Hayır. (Halebî)
