Namaz vakitleri
Sual: S. Ebediyye’de vakit namazın şartı değil sebebi diye yazıyor. Vakit namazın şartı değil mi? CEVAP Bir kelimeyi veya ifadeyi cımbızla almak yanlış anlaşılmaya sebep olur. S. Ebediyye’de (Namazın Farzları) bahsinde şöyle deniyor:
Namazın farzı on iki olup, yedisi dışındadır. Yani, namaza başlamadan öncedir. Bunlara Namazın şartları da denir ki, şunlardır: Hadesten taharet, necasetten taharet, setr-i avret, istikbal-i kıble, vakit, niyet, tahrîme tekbîri. Her şeyin vücûdu, yani var olması, bir işin yapılmasına bağlıdır. Bu bağlılık, beş türlü olur: İş, bu şeyin mahiyetinin içinde ise, onun bir parçası ise, bu işe, Rükün denir. Dışında ise, bu şeye tesîr ediyorsa, İllet denir. Nikah, evlenmenin illetidir. Tesîr etmiyorsa, işin yapılması, bu şeyin vücudunu icap ediyorsa, Sebep denir. Vakit, namazın sebebidir. Îcap etmiyorsa, işin yapılmaması ile, o şey de yok olursa, Şart denir. Yok olmazsa, Alamet denir. Ezan, namazın alametidir. Namazın farzlarından beşi, namazın içindedir. Bu beş farzdan her birine Rükün de denir. Bazı âlimler, tahrîme tekbîrinin, namazın içinde olduğunu söylemişlerdir. Bunlara göre, namazın şartları da, rükünleri de, altı olmaktadır. (S. Ebediyye s. 122)
Yukarıda namazın şartları arasında vakit ifadesi geçiyor. Demek ki vakit, namazın şartı olduğu da bildiriliyor. Hem de, ayrıca, vakit namazın sebebi diye de geçiyor. Bu ilmi bir mesele. Her cahilin kolayca anlaması elbette zordur. S. Ebediyye’de geçen bu kısım, Hanefi mezhebinde en kıymetli fıkıh kitabı olan İbni Âbidin’in namazın şartları bahsinden alınmıştır. İlmihâlin büyük kısmı bu kitaptan nakildir. Yine İbni Abidin’de diyor ki:
(Cumanın üçüncü şartı, öğle vaktinde kılınmasıdır. Burada şöyle bir sual varit olabilir: Vakit sebeptir, şart değildir. Vakit vücubunun sebebi, eda edilen namazın sahih olmasının şartıdır.)
Görüldüğü gibi, (vakit sebeptir, şart değildir) deniyor. Sahih olmasının şartı deniyor. Kolay öğretilmek için, sahih olmasının şartı değil de, namazın şartı denmiştir.
Tam İlmihâl’de, (Hanefi mezhebinde vakit namazın şartı değildir, sebebidir. Sebep bulunmazsa, namaz farz olmaz) diye nakil yapılması yine aynı kıymetli kitaba dayanmaktadır. Bu husus Halebi gibi kitaplarda da mevcuttur. Kutuplarda ve kutuplara yakın yerlerde beş vakit namazın vakti girmemektedir. Vakit girmeyince, vakitsiz namaz kılınır mı? Âlimler bunu da açıklamıştır.
45 dakika kalana kadar
Sual: Bir komşumuz şöyle diyor ve bu sözünde çok iddia ediyor: Her namaz arası 45 dakikadır, 45 dakika sonra kılınır Yani, öğle namazı okundu, ikindi namazına 45 dakika kala namaz kılınır diyor. Bu doğru mu? CEVAP
Doğru değil. Her namaz vakti içinde kılınır. Yani öğle, ezan okununca başlar, ikindi vakti girene kadar kılınır. İkindi ise, ikindi ezanı okununca başlar, akşam ezanı okununcaya kadar kılınır. Yatsı, yatsı ezanı okunduktan sonra başlar, imsak vaktine kadar kılınır. Sabah ise sabah ezanı okunduktan sonra başlar, güneş doğana kadar kılınır. Şu kadar var ki, ikindiyi geciktirmek mekruh olur, yani akşama kırk dakika falan kalana kadar kılınmalı, daha sonra kılınırsa mekruh olur. Yatsıyı da gece yarısından sonraya bırakmamalıdır.
Vaktinde kılmış olmak için
Sual: Bir namazı vaktinde kılmış olmak için, vakit çıkmadan önce, selam vermiş olmak gerekir mi? CEVAP Sabah namazı hariç, diğer vakitlerde, vakit çıkmadan, Hanefi’de iftitah tekbiri alan, Maliki’de ve Şafii’de ise, bir rekât kılan, namazı vaktinde kılmış olur. Sabah namazında ise, güneş doğmadan önce selam vermek şarttır. Sabah namazı kılarken, güneş doğmaya başlarsa, bu namaz sahih olmaz. İkindiyi kılarken güneş batarsa, bu namaz sahih olur.
Vaktin sonu
Sual: Namaz vaktinin sonu kaç dakikadır? CEVAP Abdest alıp farzı kılacak kadardır ki, 10–15 dakikadır.
Uçakla batıya giden
Sual: Ankara’da akşam namazını kılıp, uçakla İzmir’e gelen, henüz güneşin batmadığını görse, güneş batınca akşam namazını tekrar mı kılması gerekir? CEVAP Evet, akşamı tekrar kılması gerekir; çünkü vakit namazın şartıdır. Vakit girince o vaktin namazını kılmak gerekir; ama bugünkü uçaklarla, akşamı Ankara’da kılıp, İzmir’de güneşin batmadığını görmek mümkün değildir.
Vakit girince
Sual: Öğleyi kılıp dünyanın dönüşünden daha hızlı bir uçakla batıya giden, İngiltere’ye varınca, öğle vaktinin henüz girmediğini görse, ne yapar? Yani az sonra öğle vakti girse öğleyi tekrar mı kılar? CEVAP Vakit namazın şartıdır. Vakit girince o vaktin namazını kılmak gerekir, yani tekrar kılar.
Vakit çıkmadan önce
Sual: Bir namaz vakti çıkmadan önce, ne kadar kılınırsa, o namaz vaktinde kılınmış olur? CEVAP Sabah namazında, güneş doğmadan önce selam vermiş olmak gerekir. Diğer vakitlerde ise, vakit çıkmadan, Hanefi ve Hanbelî’de iftitah tekbiri alınca, Maliki ve Şafii’de ise, bir rekât kılınca, namazı vaktinde kılmış olur. Hanefi’de namazın hepsi vakit içinde tamam olmazsa, küçük günah olur. (Redd-ül-muhtar, Tahtavi, M. Erbaa)
