Namazın mekruhları
Sual: Namazda genel olarak işlenen mekruhlar nelerdir? CEVAP Mekruh; kerih, çirkin, beğenilmeyen iş demektir.Namazda müekked sünneti ve vacibi terk etmek, tahrimen mekruh, müekked olmayan sünneti terk, tenzihen mekruh olur. Mekruh olarak kılınafn namaz sahih olur ise de, sevabı çok az olur.
Daha çok işlenen mekruhlardan bazıları şunlardır:
1- Namazda tadil-i erkanı terk etmek.
2- Başı döndürüp bakmak.
3- Secdede iki kolu yere döşemek. [Kadınlar döşer.]
4- Başı bir tarafa eğmek.
5- Esnerken ağzı kapatmamak.
6- Özürsüz gözleri yummak.
7- Öndeki safta boş yer varken, geri safta kılmak.
8- Üzerinde canlı resmi bulunan elbise ile namaz kılmak.
9- Canlı resmi asılı odada namaz kılmak.
10- İş elbisesi ile ve büyüklerin yanına çıkamayacak elbise ile veya kötü kokulu çorap ile kılmak.
11- Abdest sıkıştırırken kılmak.
12- Tekbir alırken ve teşehhüdde otururken parmakları açık veya kapalı tutmak. [Kendi haline bırakılır. Secdede parmaklar kapalı, rükuda ise açık tutulur.]
13- Secdeye inerken pantolonunu yukarı çekmek.
14- Başı açık kılmak. [Mekke’de, ihramlı iken, namaz baş açık kılınır.]
15- Namazda ağırlığı, bir ayağa çok, diğerine az vermek.
16- İmam namaza durunca, sabahın sünnetini caminin girişinde veya direk arkasında kılmayıp, saf arasında veya başka yerde kılmak. [İmam namaza az sonra duracaksa, öğle, ikindi ve yatsının sünnetlerine durulmaz, hemen imama uyulur.]
17- İmam, açıktan yani sesli okurken Sübhanekeyi okumak.
18- Secdeye veya rükuya, imamdan önce başını koymak veya kaldırmak.
19- Çıplak ayakla namaz kılmak. [Şafii’de çıplak ayakla kılınır.]
20- Kolu sığalı veya kısa kollu gömlekle namaz kılmak.
21- Sağa-sola eğilmek, sallanmak.
22- Secdede burnu yere değmemek.
23- Secdede bir ayağı kaldırmak. [İki ayak kalkarsa, bazı âlimlere göre namaz bozulur.]
24- Kıyamda okuduğunu rükuda, rükuda okuduğunu kıyamda tamamlamak.
25- Bir rükünde iki defa bir yeri kaşımak. [Bir rükünde, üç defa ayrı kaşımak bozar.]
26- Namazda 4-5 kişi duyacak kadar yüksek sesli okumak. [Kendi işitmeyecek kadar sessiz okunursa namaz sahih olmaz.]
27- İkinci rekatta, birincide okuduğu âyeti tekrar okumak ondan evvelki bir âyeti okumak. [Unutarak okumak mekruh olmaz.] İkinci rekatta birinciden üç âyet uzun okumak.
28- Özürsüz teşehhüdde, sünnete uygun oturmamak. Kıyamda sünnete uygun olarak ayakları dört parmak kadar açmamak. [Şafii’de bir karış kadar açmak sünnettir.]
29- Özürsüz bir şeye dayanıp kalkmak.
30- Farzdan sonra hemen son sünnete kalkmamak. Yahut konuşmak veya bir şey okumak.
31- Namaz kılanın önünden geçmek veya önünden geçilebilecek yere namaza durmak.
32- Namazın sünnetlerinden birini terk etmek. Sünnet iki kısımdır: Birincisi Sünen-i hüda. Bunlar, müekked sünnetlerdir. İkincisi Sünen-i zevaid. Bunlar, müekked olmayan sünnetlerdir.
Namazda müekked sünneti ve vacibi terk etmek, tahrimen mekruh olur. Müekked olmayan sünneti terk, tenzihen mekruh olur. Müstehabı terk, mekruh olmaz.
Tenzihi mekruh helale, tahrimi mekruh harama yakındır. Mekruh olarak kılınan namaz sahih ise de, sevabı çok az olur. (İmad-ül-islam)
Başı, kolları ve ayakları açık kılmak
Sual: Erkeklerin, baş, kol ve ayakları açık olarak namaz kılmaları mekruh mu? CEVAP Evet mekruhtur.Mekruh olan namaz sahih ise de, sevabı olmaz. Bir erkek, namazda başı örtmeye önem vermediği için açık kılarsa, mekruh olur. Namaza önem vermediği için açarsa, kâfir olur. Kendini Allahü teâlâya karşı, küçük göstermek için, başı açık kılmak zarar vermez ise de, yine örtmek efdaldir. Harareti teskin ve rahatlık için açmak da mekruhtur. (Redd-ül-muhtar)
Önemli kimselerin huzuruna çıkan kimsenin şık, temiz elbise giymesi gerekir. Allahü teâlânın huzuruna durulduğu zaman buna daha çok dikkat etmeli, büyüklerin karşısına çıkılamayan elbise ile namaz kılmamalıdır! Kur'an-ı kerimde (Her namaz kılarken, süslü [temiz, sevilen] elbiselerinizi giyiniz) buyuruluyor. (Araf 31)
Peygamber efendimiz başı açık kılmazdı. Sarıkla kılmanın önemini bildirerek buyuruyor ki: (Sarıkla kılınan namaz, sarıksız kılınan yetmiş rekat namazdan efdaldir.) [Ebu Nuaym]
Namazda başı hiç olmazsa, herhangi bir renkte olan takke ile örtmelidir!
(Nimet-i İslam)da namazın mekruhlarının onbeşincisinin dipnotunda (Başı açık namaz kılmak mekruhtur) buyuruluyor. 57.sinde de mekruh olduğu yine bildiriliyor. Namazın mekruhlarının onbirincisinde ise, kolları açık namaz kılmanın mekruh olduğu bildiriliyor. Namaz kılarken düşen başlığı tek el ile alıp giyerek başı örtülü kılması o haliyle kılmasından daha iyidir. (Gurer ve Dürer) İbni Abidin hazretleri, namazın mekruhları sonunda buyuruyor ki:
Namazı, nalın veya mest ile kılmak, çıplak ayakla kılmaktan efdaldir. Böylece, Yahudilere uyulmamış olur. Hadis-i şerifte, (Yahudilere benzememek için namazları, nalın [bir cins ayakkabı] ile kılın) buyuruldu. Resulullah ve Eshab-ı kiram, sokakta giydikleri nalın ile kılarlardı. Nalınları temiz idi ve Mescid-i Nebi kum döşeli idi. Kirli nalınla girilmezdi. (Redd-ül-muhtar)
Ayakları herhangi bir şey ile örterek namaz kılmayı bildiren üç hadis-i şerif meali de şöyledir: (Yahudiler, namaz kılarken nalın veya mest ile ayaklarını örtmezler. Siz onlara muhalefet edin, nalın veya mest giyinin!) [Müslim, Ebu Davud, Hakim, Taberani]
(Müşriklere muhalefet edin, namaz kılarken mestlerinizi giyin.) [Hakim]
(Nalını olmayan, mestlerini giysin.) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, İ. Ahmed]
Temiz olmayan mest, nalın vesaire ile mescide girilmezdi. Şimdi çorap giyerek bu sünnet yerine getirilir.
Eshab-ı kiram kamis denilen ayağa kadar uzun olan gömlek ile, yani entari ile namaz kıldıkları için ayakları örtülmüş olurdu. Ayaklar örtülü kılınan namazın çok sevap olduğu Halebi, Berika ve Hadika kitaplarında da yazılıdır.
Müslüman olmayanlar, kiliselerinde başı açık, ayağı çıplak tapınıyor, onlar gibi, uygar ibadet etmeli diyerek, başı açık, ayağı çıplak kılmak, sandalyede veya yükseğe secde etmek caiz değildir.
Kadınların ayaklarının açık olmasında iki kavil vardır. Birinci kavle göre mekruh, ikinci kavle göre namaz bozulur. Kadınlar, ya çorapla veya ayaklara kadar uzun etek veya entari giyerek namaz kılmalıdır! (M.Erbea)
Sual: Erkeklerin saçı alna gelse, secde mekruh olur mu? CEVAP Evet. Takke de alna gelse böyledir. Çıplak olarak yere değmelidir
Sual: Namazda kıraati bitirmeden elleri aşağıya bırakmak uygun mudur? CEVAP Uygun değildir, sünnete aykırıdır, kıraat bitene kadar ellerin bağlı kalması sünnettir.
Sual: Parmakları birbirine geçirmek caiz mi? CEVAP Namazda tahrimen, hariçte tenzihen mekruhtur.
Sual: Mezarlıkta camiler var. Kabre karşı namaz kılınır mı? CEVAP Önünde perde, duvar gibi bir şey olmazsa, kabre karşı namaz kılmak mekruhtur. (Marifetname)
Mescidin kıblesi ile kabir arasında, perde, duvar olursa veya kabir yanda ise, namaz mekruh olmaz. (Hindiyye)
Hadis-i şerifte buyuruldu ki: (Kabre karşı namaz kılmayın!) [Nesai]
Sual: Çalgı aleti, tv, içki bulunan yere rahmet melekleri girer mi? CEVAP Kumar ve çalgı aleti, tv, canlı resmi, haç resmi, köpek, cünüp, içki ve sarhoş bulunan yere rahmet melekleri girmez. Böyle yerlerde namaz kılmak mekruh olur ve edilen dua da makbul değildir.
Sual: Kumar ve çalgı aleti, tv, canlı resmi, haç resmi, köpek, cünüp, içki ve sarhoş bulunan yere rahmet melekleri girmezse, ne kaybımız olur? CEVAP Mekruh olarak kılınan namaz sahih olur. Yani o kimse, namaz borcundan kurtulursa da, namaz kılmakla hasıl olacak büyük sevaba kavuşamaz. Eğer evde odada meleklerin girmesine mani olan bir şey varsa, o kişi meleklerin yapacağı bu duadan mahrum kalır. [Duanın Önemi maddesinde, Meleklerin duasından mahrum kalmak kısmına bakınız.]
Sual: Yatak odasında namaz kılmadığımız için, odanın duvarlarına ana-babamın ve diğer akrabalarımın resimlerini koydum. Bir mahzuru var mı? CEVAP İki mahzuru vardır. Birincisi, insan ve hayvan resmini, belden yukarı asmak haramdır. Bitki ve cansızların resmini asmakta mahzur yoktur. İkincisi, canlı resmi bulunan odaya rahmet melekleri girmez. Resimli gazete bile bulunsa girmez. Gazeteyi okuduktan sonra kapalı bir yere koymalıdır! Kapalı olursa girer.
Namaz kılınmayan yerlere, mesela banyoya, mutfağa, yatak odasına, çeşitli canlı resimlerini, mesela ana babamızın resimlerini, bir evliyanın resimlerini veya artist resimlerini koymanın günah olmadığını zannedenler var. Bir zaruret olmadıkça, her türlü canlı resmini belden yukarı asmak haramdır. Her türlü resmi albümde saklamalıdır.
Ana babamızın veya bir evliyanın da olsa, resmini duvara asmak haramdır. Resmini duvara astığımız evliya, bu hareketimizden dolayı bizi sevmez. Aksine günah işlediğimiz için üzülür.
Sual: Müzik dinlediğimiz televizyon veya radyo bulunun odada namaz kılmak mekruh mu? CEVAP İçki, kumar, çalgı aletleri bulunan mahalde namaz kılmanın mekruh olduğu ve buraya rahmet meleklerinin girmeyeceği ve burada yapılan duanın kabul olmayacağı (Tergib-üs-salât)da ve (Nisabül-ahbâr)da yazılıdır. Çalgı da dinlenen ve bakması haram olan resimlerine de bakılan şeyler, çalgı aleti gibidir. Televizyon kapalı da olsa orada namaz kılmak mekruh olur. Bir evde bağlama bulunsa çalınmasa bile o odada namaz kılmak mekruh olur. İçki içilmese bile, içki bulunan odada namaz kılmak mekruh olur. Duvardaki resme tapılmasa bile, canlı resmi bulunan evde namaz kılmak mekruh olur. Bilgisayarda günah işleniyorsa o da dahildir, müzik çalınıyorsa o da dahildir.
Sual: Bir odada namaz kılarken o odada herhangi büyüklükte ve herhangi içerikte bir veya daha fazla resim bulunması caiz mi? CEVAP
Resim, namaz kılanın ayağı altında, oturduğu yerde veya secde ettiği yerde olmazsa, böyle resimli battaniye, seccade üzerinde namaz kılmak mekruh olmaz. Resim, yerlerde bulunduğu için ona hakaret edilmiş olur. Fakat secde edilen yerde ise, yahut basılan ve oturulan yerde ise sanki insan vücudunda bulunmuş gibidir. Namaz mekruh olur. Onun için üzerinde resim bulunan elbise ile namaz kılmamalıdır! Canlı resimleri göbekten yukarıda bulunursa, orada namaz kılmak mekruh olur. Canlı resmi, basılan, oturulan yerde ise mekruh olmaz. Namaz kılanın arkasında göbekten yukarıda olursa tenzihen mekruh olur.
İnsan ve hayvan resmini, belden yukarı asmak haramdır. Bitki ve cansızların resmini asmakta mahzur yoktur. Canlı resmi bulunan odaya rahmet melekleri girmez. Resimli gazete bile bulunsa girmez. Gazeteyi okuduktan sonra kapalı bir yere koymalıdır! Namaz kılanın başında, önünde, sağ ve sol hizasında, duvara çizilmiş veya beze, kağıda yapılarak asılmış veya konmuş ise, mekruhtur.
Sual: Bir odada namaz kılarken o odada bulunan resimleri ters çevirmek veya üstünü örtmek, namazın mekruh olmaması için çözüm olur mu? CEVAP Evet. Ters çevrilirse veya üstü örtülürse mekruh olmaz.
Sual: Namazda gözleriyle başka yerlere bakmak mekruh mu? CEVAP Evet, tenzihen mekruh olur.
Sual: İdrar sıkıştırırken namaz kılmak uygun mu? CEVAP Mekruh olur. Selam verip namazdan çıkmalı, abdest alıp yeniden kılmak gerekir. Sual: Abdesti sıkışık iken, yel sıkıştırırken, idrar sıkıştırırken namaz kılmak mekruh olur deniyor. Bu sıkışıklığın ölçüsü nedir? Mesela gaz sıkıştırıyor, bir süre sonra geçiyor, o zaman namaz kılsam mekruh olur mu? CEVAP Mekruh olmaz. Gelip geçen sıkışıklık mekruh etmez. Abdest sıkışıklığının, idrar sıkışıklığının ve yel sıkışıklığının ölçüsü şudur:
Namaza durunca hatırına sıkışıklık gelmezse, huzura mani olmazsa, namaz mekruh olmaz. Hep hatırımızda, namazı kılar kılmaz hemen tuvalete gitme ihtiyacı hissediyorsak, o zaman namaz mekruh olur.
Sual: Şafii mezhebinde de takkesiz namaz kılmak mekruh mu? CEVAP Evet mekruhtur.
Sual: Aynanın önünde namaz kılmak günah mıdır? CEVAP Eğer bakınca aynada şeklimiz görülüyorsa, dikkati çektiği için namaz mekruh olur. Ayna üstüne bir şey asmalı, suretimiz görülmemelidir. Sual: Oyuncak bebek, ayı ya da bir tür oyuncak olan odada namaz kılınır mı yani onlar da resim gibi mi? CEVAP
Evet onlar da resim hükmündedir. Yerde oldukları için tenzihi mekruh olurlar. Namaz kılarken üstlerini örtmelidir.
Sual: Namaz kılana anahtar nerede dense, o da parmakla gösterebilir mi? CEVAP Parmakla göstermesi mekruhtur. Fakat ona uyabilmek için farz kılıyorsan parmağını kaldır dese, yahut kaç rekat kıldın dese o da parmağı ile iki üç diye gösterse mekruh olmaz.
Sual: Bazı kimseler, nafile bir namaz olan tesbih namazını cemaatle kılıyorlar. Nafile namazları cemaatle kılmanın mekruh olduğunu söyleyince, (Biz önce tesbih namazı kılmayı adıyoruz. Adayınca tesbih namazını kılmak vacip oluyor. Vacibi de cemaatle kılıyoruz. Bazen de, cemaatle namaza duruyoruz. Sonra da bozuyoruz. Tekrar kılması vacip olacağı için cemaatle kılıyoruz) dediler. Böyle vacip yaparak cemaatle kılmak caiz mi? CEVAP Tesbih namazı, nafile olduğu için cemaatle kılınmaz. Dürerde deniyor ki:
Ramazanın dışında, vitir de cemaat ile kılınmaz. Bu husus icma ile sabittir. Ramazanda teravihten başka, cemaat ile nafile kılınmaz. Ancak çağrılmadan gelen bir kişi, birine iktida eder veya iki kişi, bir kişiye uyarsa, mekruh olmaz. 3 kişide ihtilaf vardır. 4 kişi olursa, ittifakla mekruh olur. Bir defa vacip de olsa cemaatle kılınmaz. Vitir vacip olduğu halde, Ramazan haricinde cemaatle kılınmaz. Tesbih namazı nasıl cemaatle kılınabilir?
Sual: Namazda bir sure atlayarak okumak mekruh mu? Aradaki sure uzun olsa yine mekruh olur mu? Mesela (Vettini)yi, sonra (İnna enzelna)yı okumak mekruh mudur? CEVAP Her namazda, ikinci rekatta birinci rekatta okuduğundan üç âyet uzun okumak mekruhtur. İkinci rekatta, birinci rekatta okuduğundan sonraki bir kısa sureyi atlayarak daha sonrakini okumak da mekruhtur.
Buna göre, (Eraeytellezi)yi birinci rekatta okuyan kimsenin, ikinci rekatta (Kulya)yı okuması mekruh olur. Çünkü bir küçük sure olan (İnna ateyna) atlanmıştır. (Vettini)den sonra (İnna enzelna)yı okumak mekruh değildir. Çünkü bu iki sure arasında uzun bir sure olan (İkra) diye başlayan sure bulunmaktadır.
Sual: Yeşil ağaca doğru namaz kılmak gibi, ormanda ağaçları sütre edip namaz kılmak da mekruh mu? CEVAP Yeşil ağaca karşı kılmayı kastederek namaz kılmak mekruhtur. Başka niyetle, mesela sütre için kılmak mekruh değildir.
Sual: Namazda çocuk bir resmi karşıma koydu. Mekruh oldu mu? CEVAP Hayır.
Sual: Önümdeki cemaatten birinin gömleğinde resim var idi. Namazım mekruh oldu mu? CEVAP Hayır.
Sual: Bir erkek, dirsek ile bileği arasının dörtte birini açarak namaz kılsa, mekruh olur mu? CEVAP Evet. Bir uzvun dörtte biri tamamı hükmündedir. Dirseğe kadar açılmasının mekruh oluşunda âlimlerin ittifakı vardır. Ama dörtte birinin açılmasında ittifak yoktur.
Sual: Namaz kılarken, bir yazıya bakıp ne olduğu veya saate bakıp kaç olduğu anlaşılınca, namaz mekruh olur mu? CEVAP Evet.
Sual: Vitir vacip namazını kılarken 3. rekatta zammı sure olarak 2.rekatta okunan zammı surenin devamı olmayıp bir veya iki sure öncesi okunursa ne olur veya 3. rekat müstakil olarak kabul edilip bir önceki okunana bakılmaz mı? CEVAP Üçüncü rekat müstakil değildir. İkinci rekatta okunandan sonrakini veya daha aşağıdakilerini okumak gerekir. Kasten öncekileri okunursa mekruh olur, unutularak okunursa mekruh olmaz.
Sual: Namaz kılarken secde yerine iki metre uzakta kuş resmi olsa mekruh olur mu? CEVAP Genelde kuş resimleri net olmuyor, bunun için mekruh olmaz.
Sual: (Canlı resmi insanın başında ise mekruh olur) ifadesindeki baş neresidir? CEVAP Tavandır.
Sual: (Secde edilmeyen yerlerinde resim bulunan seccadede namaz kılmak caizdir, fakat resim, ayak basılan veya oturulan yerde ise mekruh olur) ifadesinden kasıt nedir?. CEVAP Oturunca, basınca resim bedeninde sayılır. Oturulan, basılan yer de, secde edilen yer olur.
Sual: Vitirde sıra ile Felak, Nas, Fil suresini okumak mekruh mu? CEVAP Evet.
Sual: Namaz kılarken, ağırlığı bir ayak üzerine vermek caiz mi? CEVAP Mekruhtur.
Sual: Kazaların kılındığını göstermek caiz mi? CEVAP Mekruh ise de, bu zamanda belli olması hiç mahzur teşkil etmez. Herkesin kazasının olmadığı zamanlarda uygun değildi.
Sual: Maliki’de namazda Euzü okumak mekruh yazıyor, Maliki’yi taklit edenler ne yapacak, Euzüyü okuyacak mı? CEVAP Mezhep taklit edilirken sadece taklit ettiği mezhebin farzlarına uyar bir de müfsitlerinden kaçar. Mekruhlarına riayet etmez. Yani Euzü okuyacağız. Çünkü kendi mezhebimizden çıkmış olmuyoruz.
Sual: Herhangi bir sebeple namaz mekruh olursa bu namazı iade etmek vacip mi? CEVAP İki türlü mekruh var: Bir sünneti terk etmekle meydana gelen mekruh, bunun iadesi vacip değildir, vacibin terki ile meydana gelen mekruh var bunun iadesi vaciptir. İadesi vacip olan namazın vakti çıktı ise kaza edilir. Mekruh vakitte namaz kılınca bunun iadesi vacip olmaz.
Sual: Namaz kıldıktan sonra namazı mekruh yapacak bir resim gördüm. Namaz mekruh olur mu? CEVAP Kasıtlı olmayınca mekruh olmaz.
Sual: Resmin namazı mekruh etmesi niyete bağlı değil mi? Biz zaten Allah’ın huzuruna duruyoruz, kalbimiz bununla dolu, yani yine de mekruh olur mu? CEVAP Burada niyetin rolü yok. Yani hiç kimse resme tapmaz. Bunu Allah biliyordu elbette. Ama yine yasaklamış. Resme karşı durmayın diye. Hatta aynada kendi görüntümüz olsa yine mekruh oluyor. Bazıları da Araplar pis olduğu için abdest ve yıkanma emri getirilmiştir, bizim yıkanmaya ihtiyacımız yok diyorlar. Halbuki dinimizde toprağa elimizi sürmekle de cünüplükten kurtuluyoruz. Demek ki esas mesele temizlik değil emre uymaktır. Bu resim işi de öyle tapmakla falan ilgisi yok, resme karşı kılma denmiş bize düşen de emre uymak
Sual: Paltoyla namaz kılarken paltonun eteklerinin secdede dizlerin altında kalması mekruh mudur? CEVAP Mekruh değildir.
Sual: Maliki mezhebini taklit ediyorum. Secdede ellerimin üstüne secde ediyorum. Bir sakıncası var mı? CEVAP
Hanefi’de mekruhtur. Diğer üç mezhepte sahih değildir. Bu bakımdan el üstüne secde etmemeli.
Sual: Pantolonun paçaları uzun olup, kıvırarak giyiyorsak bu şekilde namaz kılmanın mahzuru var mıdır? Mekruh olur mu? CEVAP Mekruh olmaz.
Sual: Havalar soğuk olduğu için genelde eldiven takıyorum. Mescit de bayağı soğuktu, dalgınlıkla eldivenleri çıkarmadan namaza durdum. Eldiven ile namaz kılmak uygun mu? CEVAP Özürsüz eldivenle namaz kılmak mekruh olur. Soğuk olunca veya başka özür varsa mekruh olmaz.
Sual: Âyet-el Kürsi'yi, tesbihleri ve duayı, Cuma namazında ve normal vakitlerde de son sünnetten sonra mı yapmalı yoksa farzdan sonra mı yapmalı, bir mecburiyet var mı? CEVAP Son sünnetten sonra yapma mecburiyeti vardır. Son sünnetten önce okunursa mekruh olur.
Sual: Gömlek kolları uzun olduğu zaman kolları geri kıvırıyoruz, fakat namaz kılarken düzeltiyoruz. Gömleğin kollarını içeri kıvırdığımız zaman ne olur böyle namaz kılınır mı bir sakıncası var mı? CEVAP
Gömleğin kolunu içine veya dışına bükmekte mahzur olmaz. Mahzurlu olanı, sıyırıp etin görünmesidir. Et görünmüyorsa sıyrılmanın mahzuru olmaz.
Sual: Namazda Asrdan sonra Hümeze veya Kureyş, Kevserden sonra Kâfirun veya Tebbet okunur mu? CEVAP
Okuma sırası yukarıdan aşağıya doğrudur, ters okumak mekruh olur, kasten olmayıp da unutarak ters okunursa mekruh olmaz. Bir de okuduğumuz sureden sonraki sureyi atlayıp ondan sonrakini okumamız mekruh olur. En az iki sure atlamamız gerekir. Yahut hiç atlamayıp sıra ile okunur. Bir de ikinci okuduğumuz sure birinci sureden üç âyet miktarı fazla olmamalıdır, olursa namaz mekruh olur. Şimdi buna göre, Asrdan sonra Hümeze okunmaz çünkü Hümeze 3 âyetten daha fazladır hepsi 9 âyet, Asr ise üç âyet. Kevserden sonra Kafirun suresi de okunmaz, çünkü Kâfirun suresi Kevser suresinden üç âyet uzundur. Kevserden sonra Tebbet okunur çünkü üç âyet uzun değil iki âyet uzun.
Sual: Yurt dışında yaşıyoruz. Caminin bulunmadığı yerlerde mecbur kalırsak, kilise, sinagog gibi yerlerde veya budist tapınağında da namaz kılabilir miyiz? CEVAP İslamiyet’te namaz her yerde kılınır, illa cami olması gerekmez. Dağda, bağda, ovada, bahçede, sokakta her yerde namaz kılınır. Kilise de bile kılınır. Fakat kilise de resim falan olduğu için mecbur kalmadıkça kılmamalı, namaz mekruh olur. Resim olmazsa kilisede de kılınır.
Sual: Secdeye giderken pantolonun elle yukarıya çekilmesi mekruh mudur? CEVAP Çekilişine bağlıdır. Mekruh da olur, caiz de olur, hatta namaz da bozulabilir.
Sual: Teşehhüdde parmak kaldırmanın hükmü nedir? CEVAP Şafii’de sünnettir. Hanefi’de ise, sünnet, mekruh ve haram diyenler olduğu için kaldırmamalıdır.
Sual: Bir hoca diyor ki, (Namazı başı açık kılmanın mekruh olmasının sebebi fıkıh kitaplarına göre şudur: Padişahın karşısına bile başı açık çıkmak edepsizliktir. Allah’ın huzurunda hiç başı açık durulur mu? Ama artık günümüzde devlet başkanlarının huzuruna başı açık çıkılabildiğine göre, namazdaki mekruhluk da kalkmalıdır) Gerçekten mekruhluğun sebebi bu zatın söylediği gibi mi? CEVAP
Din zamana göre değişmez. Başı kapatmak da söylenilen gerekçeye dayanmaz. Peygamber efendimiz namaz kılmazken de başını kapatırdı. Padişahlar değişir ama, padişahlar padişahı Allah değişmez.
Sual: İlk rekatta İhlas, ikinci rekatta unutup Kevseri okumak mekruh mu? CEVAP Mekruh olmaz. Çünkü yanılmak özürdür.
Sual: Esnemeye mani olmalı mı? CEVAP Dudağı ısırarak mani olmalı. Namazda ise, esnemeye böyle mani olma imkanı var iken, el ile kapatmak mekruhtur
Sual: Hanım yanında otururken, beyi namaza dursa mekruh mu? CEVAP Evet mekruh olur. Arada bir insan geçecek kadar boşluk olursa mekruh olmaz.
Sual: Arkası dönük mahrem kadına doğru, namaz kılmak mekruh mu? CEVAP Mekruh olmaz.
Sual: Celsede durmanın azami müddeti var mı? CEVAP Vardır. Rükünleri geciktirmek mekruhtur.
Sual: Yan yana iki odanın birinde resim var. Odaların kapısı açıktır. Resimsiz odada namaz kılmak mekruhsuz caiz olur mu? CEVAP Evet.
Sual: Namaz kılarken yanlışlık yapan, mesela dört yerine üç rekat kılan bir arkadaşa namazdan sonra söylememek mekruh mu? CEVAP Evet.
Sual: Kolçak takarak namaz kılmak mekruh olur mu? CEVAP Hayır.
Sual: Bazı camilerin kıble tarafındaki camlarda gece, ayna gibi yansıma oluyor, huşumuz bozuluyor. Ayna önünde namaz gibi mekruh oluyor mu? CEVAP Evet mekruh olur. Bunun çaresine bakılmalıdır. Kıble duvarlarını süslemek, huşuyu bozacak levhalar asmak da bu bakımdan mekruhtur. İşlenmiş süslü seccadelerde bile namaz kılmak huşuya mani olacağı için mekruhtur. Mekruha önem vermemek veya hafife almak tehlikelidir.
Sual: Cünüp veya hayzlı iken giyilen elbise ile namaz kılmakta bir mahzur var mıdır? CEVAP Hayır, hiçbir mahzur yoktur. Sual: Sünnet ile farz veya farz ile sünnet arasında konuşmak, dua okumak caiz midir? CEVAP Sünnet ile farz, farz ile sünnet arasında konuşulmaz. Bu sünnetin sevabını azaltır. Bir şey okumak da, böyle sünnetin sevabını azaltır. Bazı âlimlere göre, sünnet hiç kabul olmaz; önceki sünneti tekrar kılmak lâzım olur. (Dürr-ül-muhtar)
Aişe validemiz buyuruyor ki:
Resûlullah farzdan sonra, (Allahümme entesselâm...) diyecek kadar oturup, hemen son sünnete başlardı. (Müslim, Tirmizi)
Sual: Tam İlmihal’de (Camilerde birinci cemaatin imamı mihrabda kıldırmazsa mekruh olur) deniyor. Yollarda, işyerinde bir mescide girdiğimizde, o vakitte ilk giren biz olabiliyoruz. Cemaatle kılarken imamımız mihrabda kıldırmazsa mekruh olur mu? CEVAP Hayır. O hüküm, belli cemaati ve belli bir imamı olan mahalle camileri içindir. Yollarda, dinlenme tesislerinde ve iş yerlerinde birkaç vakit namaz kılınan mescitler böyle değildir.
Sual:(Yağlı kirli boyacı elbisesi ile namaz kılmak caizdir. Çünkü ruhsatlardan istifade etmek gerekir) deniyor. Yanımızda temiz elbise varken de böyle ruhsatlardan faydalanmak caiz mi? CEVAP Yağlı kirli iş elbisesi ile namaz kılmak mekruh olur. Burada ruhsatlık bir iş yoktur. Değiştirmek için elbisesi yoksa veya uzakta olan elbisesini giymek için gidince, namaz vakti çıkma tehlikesi varsa, kirli elbise ile namaz kılmak caiz olur. Yanında temiz elbisesi olanın kirli elbise ile namaz kılması, mekruh olur.
Sual: Namazda Fatihanın son kısmını veya ondan sonra okunan surenin son kısmını rükuda bitirsek mahzuru olur mu? CEVAP Zamm-ı sureleri rükuda tamamlamak, dört mezhepte de mekruhtur. Fatihayı tamamlamak ise, hanefide mekruhtur. Diğer üç mezhepte, namazı bozar.
Sual: Kısa kollu gömlekle namaz kılmamak için kolluk takınıyoruz. Ama bu insanların dikkatini çekiyor. Buna rağmen kollukla namaz kılmak uygun olur mu? CEVAP Dedikoduya, fitneye sebep olmak caiz değildir. Fitne demek, bir söz veya bir işten dolayı Müslümanların ve Müslümanlığın zarar görmesidir. Şahsi olarak bizim zarar görüp görmemizin önemi yoktur. Yani biz zarar görmesek bile veya bu zarara razı olsak bile vebalden kurtulamayız. Bizim yüzümüzden diğer Müslümanlara ve Müslümanlığa zarar gelmemelidir.
Dini iyi bilmeyen bir şahıs, “Kolluklu adamları görünce, çok tuhafıma gitti, ömrümde kolsuz gömlek giymediğim halde, sırf onlara inat olması için kısa kollu gömlek aldım, onunla namaz kılıyorum” dedi.
Dikkati çekici her şeyden uzak durmalıdır. Mesela herkesin gözü önünde tesbihle veya dijital tesbihle tesbih çekmek de dikkati çekiyor. Bunun gibi yemeğe tuzla başlamak sünnettir. Fakat herkesin dikkatini çekecek şekilde tuzla başlamak yerine, ekmekteki tuza niyet ederek dikkatleri çekmemek gerekir. Bunun gibi şeyler çoktur. Hasılı kelam dikkati çekecek şeylerden uzak durmalıdır.
Sünnetle mekruh çatışırsa, mekruh işlememek için sünnet terk edilir. Farzla haram veya bid'at yahut fitne çatışırsa, farz tehir edilir. Fitneye sebep olmak çok günahtır. Kur'an-ı kerimde fitnenin adam öldürmekten daha kötü olduğu bildiriliyor. Peygamber efendimiz de, fitne çıkaranlara lanet ediyor. Müslüman fitneye sebep olacak işlerden uzak durmalıdır.
Sual: Sünneti ayrı yerde, farzı ayrı yerde ve son sünneti ayrı yerde kılmak daha fazla sevap mı olur? CEVAP Evet, farklı yerlerde kılmak müstehaptır. Namaz kılınan yer şahitlik edecektir. Bunun için değişik yerlerde namaz kılmak daha sevaptır. Farz kıldığı yerden biraz solda veya arkada kılmak daha iyidir. (Şir’a)
İmamın, farz kıldığı yerde, son sünneti kılması mekruhtur. Cemaatin kılması mekruh değil ise de, başka yerde kılmaları müstehaptır. Son sünneti başka yerde, hatta yolda kimseyle konuşmayacaksa evde kılmak daha iyidir. (İmdad)
Cami kalabalık olunca, farzdan sonra aynı yerde son sünneti kılmak zorunda kalan, müstehap işlemek için yanındakini rahatsız ederek onu kendi yerine çekip, kendisi onun yerine geçmemelidir.
Safları doldurmak
Sual: Genelde bir saf cemaat oluyor. Birinci safın ortalarında bir iki kişilik boşluklar oluyor. İmam ikaz ediyor. Herkes yan yan gelerek bu boşlukları doldurmaya çalışıyor. Vakit kayboluyor, imam da namaza başlamış oluyor. Tek duran olmuyor, herkesin yanında birkaç kişi oluyor. Arada boşlukların kalması mekruh olur mu? CEVAP Tek duran yoksa mekruh olmaz. Müezzin veya başkaları, bir veya birkaç kişiyle arkada dursalar da mekruh olmaz.
Akşam namazı hariç, imamın boşlukları doldurun diye ikaz etmesi de doğru değildir. Çünkü sünnetle farz arasında konuşulmaz.
Sual: Namazda mazeretsiz gözleri yummak caiz midir? CEVAP
Tenzihen mekruhtur. Zihni dağılmasın diye yummak mekruh olmaz.
Sual: Pis kokan çorapla veya pis kokan başka bir şey ile camiye gidilirse, kul hakkı geçer mi? CEVAP Başkalarını herhangi bir şekilde rahatsız edince kul hakkı geçer. Pis kokulu şeylerle camiye girilmemeli. Bir hadis-i şerif meali şöyledir: (Sarımsak, soğan, pırasa ve turp gibi kötü kokan bir şey yiyen, kokusu gitmeden mescidimize yaklaşmasın.) [Taberani]
Sual: Bazıları, Nimet-i İslam kitabında, pijama ve gecelikle namaz kılmanın caiz olmadığı yazılı diyorlar. Doğru mudur? CEVAP Pijama ile kılmak mekruh değildir. Fakat yağlı, kirli iş elbisesi ile, büyüklerin yanına çıkamayacak kıyafet ile, pis kokulu elbise ve çorap ile namaz kılmak mekruhtur. Başka elbisesi yoksa, mekruh olmaz.
Nimet-i İslam kitabında, mekruhların 56. sında, (Kirli iş elbisesi ile kılmak) dendikten sonra, dip notunda, (Gecelikler, mutat elbise olmakla, o kılıkta namaz kılmakta kerahet yoktur) denilmektedir. Görüldüğü gibi, Nimet-i İslam kitabına iftira edilmektedir.
Çalgı bulunan yerde namaz kılmak
Sual: Çalgı aleti veya bilgisayar bulunan odada namaz kılmak caiz midir? CEVAP
Din kitaplarımızda deniyor ki:
Çalgı aleti bulunan odada, namaz kılmak, mekruh olur. (Tergib-üs-salat, Nisabül-ahbar)
Çalgı da dinlenen ve bakması haram olan resimlere de bakılan cihazlar, çalgı aleti gibidir. (S. Ebediyye)
Şu halde, radyo, TV, bilgisayar, video gibi aletlerde, çalgı çalınıyorsa veya bakması haram olan resimler, görüntüler bulunuyorsa, çalgı aleti gibidir. Bu aletlerle çalgı çalınmıyorsa veya bakması haram olan resimler bulunmuyorsa, bu aletlerin bulunduğu odada namaz kılmak, mekruh olmaz.
Sual: Halı üzerinde namaz kılmak mekruh mudur? CEVAP
Hayır. Secdenin toprak üzerine yapılması evlâdır. Ancak soğuktan ve sıcaktan korumak yahut ta elbiseyi tozdan korumak maksadıyla herhangi bir sergi serilmesinde mahzur yoktur. Sırf toprağa secde etmemek için, sergi sermek mekruh olur. İslâm âlimlerinin çoğuna göre, halı, pösteki gibi bir şey üzerine secde etmekte mahzur yoktur. İmâm-ı Mâlik hazretlerine göre, halı, pösteki gibi yer cinsinden olmayan bir şey üzerine secde edilmesi mekruhtur. İmâm-ı a’zam ve diğer imamlara göre mekruh değildir. Hanefi olup, Maliki’yi taklit eden için de, mekruh olmaz. Keten, kenevir ve pamuk gibi yer cinsinden olan sergiler üzerinde, namaz kılmakta mahzur yoktur.
Sual: Pirinç veya buğday çuvalları üzerine namaz kılmak mekruh mudur? CEVAP
Hayır; çünkü serttir.
Sual: Bütün namazlarda aynı sureleri okumak caiz midir? CEVAP
İmâmın aynı namazların aynı rekatlarında, aynı âyetleri okumayı âdet edinmesi mekruhtur. Yalnız kılanlar için de, her namaz için böyledir denildi. Ara sıra başka âyet okumalıdır.
Sual: Üstünde yazı bulunan elbiseyi, çorabı, namazda veya namaz dışında giymek, uygun mu? CEVAP
Mümkün mertebe, yazısız olanları tercih etmeye çalışmalı. Çorabın altında yazı varsa, cemaatle namaz kılarken, arkamızda duranın gözüne takılabilir. Ne yazıyor diye okursa, okuyanın namazı mekruh olur. Namazda, elbisedeki yazı, dışarıdan görünecek şekilde ise, namaz mekruh olur. İçeride ise, yani görünmüyorsa, namaz mekruh olmaz.
Sual: Paçaları yere değen pantolonla veya pijama ile namaz kılmak mekruh mudur? CEVAP
Mahzur yoktur. Eğer paçalar çok uzunsa, topuklara kadar kıvrılabilir.
Sual: Alerjik nezle olduğum için, özellikle sabah namazlarında burnum akmaktadır. Camide halıya dökülmemesi için silmek gerekiyor. Mekruh oluyor mu? CEVAP
Namazda faydalı hareketin zararı olmaz, Meselâ eli ile, alnındaki teri silmek veya burnundaki akıntıyı silmek mekruh değildir. Yalnız, bir rükünde el üç kere kaldırılırsa namaz bozulur.
Sual: Unutarak takkesiz namaza duran kimse, namazda hatırlasa, namazını bozup takkesini giymesi gerekir mi? CEVAP
Takkesiz namaz kılmak, mekruhtur. Namazı özürsüz bozmak ise haramdır. Haram işlememek için, namazı bozmamak gerekir.
Sual: Şafii bir arkadaş, (Erkeklerin namazda yalınayak, başıkabak olmaları gerekir. Nitekim Hacda da böyle yapılıyor) diyerek takke takmıyor. Bu doğru mu? CEVAP
Şafii’de namazda ayakların açık olması sünnettir; fakat başı kapalı olmalıdır. Haccın durumu ise farklıdır.
Tembellikle veya başı kapalı kılmanın önemini düşünmeden, başı açık namaz kılmak mekruhtur. Kendini aciz, zavallı göstermek, Allahü teâlâdan korktuğu için başını örtmemek mekruh olmaz. [Yani, Allahü teâlânın korkusundan rengi sararıp, vücudu titreyip, kendini ve her şeyi unutan kimse, başını örtmezse, mekruh olmaz.] Fakat bunların da örtmesi, daha iyi olur. Çünkü başı açmak (Namazda ziynetli elbisenizi alınız, örtünüz) ayet-i kerimesine uymamak olur. Namaz kılarken düşen başlığı, az hareketle yerden alıp örtmek iyi olur. Harareti teskin ve rahatlık için başı açmak da mekruhtur. (S.Ebediyye)
Namazda başı hiç olmazsa, herhangi bir renkte olan takke ile örtmelidir. Siyah başlık sünnettir. Takke, yün başlık, külah, kalensüve, kapüşon gibi başlıklar, sarığın yerini tutmaz ise de, hiç olmazsa, başı örtmek sünneti, bunlarla yerine getirilmiş olur.
Sual: Müezzinin arkada yeri var. Orada tek başına veya bir iki kişiyle imama uyması mekruh olur mu? CEVAP
Büyük veya küçük camilerde, müezzinin yanında bir kişi varsa namazı mekruh olmaz. Tek başına orada durması mekruh olur.
Sual: Namazda sessiz okunması gereken yerde, başkaları da duyacak şekilde okumak uygun mudur? CEVAP
Sadece kendisi işitecek kadar sesli okumaya, hafif okumak denir. Yanındakilerin de işitecekleri kadar sesli okumaya, yüksek sesle okumak denir. Hafif okunacak yerde, diğerleri de duyacak kadar sesli okunursa, mekruh olur. Bir iki kişinin işitmesi, mekruh olmaz. Sesli okumak, çok kişinin işitmesi demektir. Başkalarının huşuuna mani olacak veya onları şaşırtacak kadar yüksek sesle okumamalıdır.
Sual: Namaz vaktinin çıkmasına az zaman kalsa; fakat abdestimiz sıkıştırsa, bu haldeyken namaz kılmak mekruh olur mu? CEVAP
Küçük ve büyük abdesti sıkıştırırken ve yel zorlarken, namaza durmak mekruhtur. Namaz vaktini veya cenaze namazını kaçırmamak için olursa, mekruh olmaz. (S. Ebediyye)
Sual: Namaz kılarken yel sıkıştırmasının ölçüsü nedir? Hangi durumda abdest tazelemelidir? CEVAP Devamlı ise yeniden abdest almak gerekir, gelip giden yel ise bozmak gerekmez.
Sual: Namaz kılarken boynu bir tarafa bükmek caiz midir? CEVAP
Mekruhtur.
Resimli yerde namaz kılmak
Sual: Namaz kılınan yerde, resim nerede olursa namazı mekruh eder? CEVAP Canlı resmi, namaz kılanın başında, önünde, sağ ve sol hizasında, duvarda ise, mekruhtur. Namaz kılanın arkasındaki duvarlarda ve tavanda ise, hafif mekruhtur.
Resim, namaz kılanın ayağı altında, oturduğu yerde, elbisesinde, elindeyse, mekruh olur; çünkü bastığı, oturduğu yer, bedenindeki elbise gibidir.
Bir yerdeki resim, küçük olursa, yani yere koyunca, ayakta duran kimse, uzuvlarını ayırt edemezse, namaz mekruh olmaz.
Namaz kılarken, oyuncak bebeklerden kıble tarafında olanların üstünü örtmek farzdır.
Battaniye üzerinde, gözü net olmayan aslan resmi varsa, bu resim hükmünde değildir; fakat böyle resimli eşya almamaya dikkat etmeli. Şüpheli şeylerle çok meşgul olmak haram işlemeye sebep olur.
Resimli çocuk elbiselerini satmak ve çocuklara giydirmek de mahzurludur. Mümkün olduğu kadar, resimsiz olanları tercih etmelidir.
Resimli gazete, açık olarak yerde de olsa, yine oraya rahmet melekleri girmez.
Celsede çok durmak
Sual: Yalnız namaz kılarken tesbihleri rükû ve secdede 5–7 gibi söylemek müstehab olduğu halde, cemaatle kılarken, imamın, namazın uzamaması için, tesbihleri üçten yani sünnetten fazla söylemesi mekruh olduğu halde, Mekke’deki vehhabi imamları rükû ve secdeleri uzattıkları gibi, celsede sünnetten çok durmaları mekruh olmuyor mu? CEVAP Vehhabilerin inanışları küfre varıyor. İtikadı bozuk olan veya imansız olan kimsenin, mekruh işlemesinin ne önemi olur ki? Namazın makbul olması için, önce imanın, itikadın doğru olması gerekir. Bunlar bozuksa, namazın bütün şartlarına riayet edilse de, yine faydası olmaz.
Takkesiz namaz kılmak
Sual: S. Ebediyye’de, (Tembellikle veya başı kapalı kılmanın ehemmiyetini düşünmeyerek, başı açık namaz kılmak mekruhtur. Namaza ehemmiyet vermemek ise küfürdür) deniyor. Başı kapatmak sünnettir. Sünnete önem vermemek küfür iken, niye burada mekruh deniyor? CEVAP Burada başı kapatmak sünnetine önem vermemek değil, tembellikle veya başı kapalı kılmanın, yani sünnetin önemini düşünmemek mekruh oluyor. Takkenin sünnet olduğunu bilerek, kasten, (Sünnet de olsa başımı kapatmam) denirse elbette küfür olur.
Sünneti tembellikle yapmamak küfür olmadığı gibi, tembellikle veya farzın önemini düşünmeden farzı yapmamak da küfür olmaz. Bir farzı yapmamak küfür olmadığına göre, başı kapatma sünnetine riayet etmemeye de küfür denmez. Haram işlemeye de küfür denmez. Mesela bir kimse alışkanlık sebebiyle veya haramın tehlikesini düşünmeden gıybet etse, buna kâfir denmez. Yani her gıybet yapana, her haram işleyene, harama önem vermiyor denmez.
Parmak çıtlatmak
Sual: Parmak çıtlatmak mekruh mu? CEVAP
Camide, namaz için safa girerken, namaza dururken ve namaz içinde parmakları çıtlatmak mekruhtur.
Haç resimli oda
Sual: Hıristiyanlarla çok samimi, hoşgörülü bir arkadaşım var. Bu arkadaşımın evinin duvarında haç resmi var. Burada namaz kılmanın mahzuru olur mu? CEVAP Hıristiyan kâfirlerin dini ayinlerini beğenmek ve zaruret yokken zünnar kuşanmak ve haç gibi küfür alametlerini kullanmak, bir de bunlara sevgi beslemek küfürdür. Haç resmi de canlı resmi gibidir. O odada zaruretsiz namaz kılmak mekruh olur.
Namazı mekruh eden resimler
Sual: Hangi resimler, resim hükmünde olmaz ve namazı mekruh etmez? Battaniyede, duvara asılan halıda, dayanılan yastıkta, aslan veya kedi sureti oluyor. Haliyle gözleri net değildir. Böyle suretler resim hükmünde midir?
CEVAP
Net olmayınca resim hükmünde olmaz.
Canlı resmi net de olsa, basılan, oturulan, dayanılan şeyde ise, namazı mekruh olmaz. (S. Ebediye) Paradaki, yüzükteki ve her yerdeki resim, küçük olursa, yani yere koyunca, ayakta duran kimse, uzuvlarını ayırt edemezse, namaz mekruh olmaz. (Redd-ül muhtar) Kalbi meşgul etmeyen canlı resmi, nerde bulunursa bulunsun, Şafii’de namazı mekruh yapmaz. (İ. Ahlakı) Namazda meşgul eden, renkli şey, nakış, [nakışlı seccade], resim, yazı ve benzerleri mekruhtur. (Kıyamet ve Âhiret)
Canlı resimli elbise
Sual: Canlı resmi bulunan elbise giymek ve bununla namaz kılmakta mahzur var mıdır? CEVAP Resim çok küçükse, belirgin değilse mahzuru olmaz.
Üzerinde canlı, yani insan veya hayvan resmi bulunan elbiseyle namaz kılmak, tahrimen mekruhtur. (Redd-ül muhtar)
Namazda giyilmese de, üzerinde canlı resmi bulunan elbise giymek, her zaman mekruhtur. (Hadika, İmdat)
Üzerinde yazı bulunan elbiseyi de resimli elbise gibi, namazda ve namaz dışında giymek mekruhtur. (İ. Ahlakı)
