Vaktin girip çıkmasında şüphe etmek
Sual: Namaz vaktinin girdiğinde şüphe edilerek kılınsa, sonra, vakit girdikten sonra kılındığı anlaşılsa, namaz kılınmış olur mu? CEVAP Namazın sahih olması için, namaz vaktinin girdiğini iyi bilmek gerekir. Vaktin girdiğinde şüphe ederek kılsa, sonra vakit girdikten sonra kıldığı anlaşılsa, kıldığı namaz sahih olmaz.
Vaktin girdiği, adil bir Müslümanın okuduğu ezan ile anlaşılır. Ezanı okuyan adil değilse, vaktin girip girmediğini kendi araştırır. Girdiğini çok zannedince, kılar.
Din işlerinde adil Müslümanın sözüne inanılır. Mesela, kıbleyi, bir şeyin temiz ve necis olmasını, helal, haram olmasını haber verince inanılır. Haber veren fasıksa yahut fasık olduğu belli değil ise, doğru söyleyip söylemediğini araştırıp, zannettiğine göre hareket eder. Çünkü çok zannetmek, iyi bilmek demektir.
Namaz vaktinin girdiğini haber vermek ibadettir. Burada da, namaz vaktini bilen, akıl baliğ, adil bir erkeğin ezanına inanılır. Fasık müezzinin haber vermesine de inanılmaz. Vaktinden önce okunan ezan sahih olmaz. Büyük günah olur. Ezan, belli kelimeleri, belli şekilde okuyarak, namaz vaktinin girdiğini bildirmektir. Yüksek yere çıkıp okumak sünnettir.
Vakit girdi zannederek
Sual: Bir namazı vakti girmiştir diye zannederek kılsak, vakit de gerçekten girmiş olsa, bu namazlarımız sahih olmaz mı? Yani namazları vakitlerinde kıldığını bilmek şart mıdır? CEVAP Evet şarttır. S. Ebediyye’de diyor ki:
Namazın sahih olması için, vaktinde kılmak ve vaktinde kılındığını bilmek şarttır. Vaktin girdiğinde şüpheli olarak kılıp, sonra vaktinde kılmış olduğunu anlarsa, bu namazı sahih olmaz. (Mizan-ül-kübra)
Vaktin içinde olduğunu bilerek, vaktin farzı diyerek, başladığı namazı kılarken, vakit çıksa ve çıktığını bilmese sahih olmaz. Bu günün farzı deseydi, sahih olup, kaza olurdu. Vakti girmeden kılınan farz, nafile olur. Vakti çıktıktan sonra kılınmış ise, kaza olur. Yani (Bu günün öğle namazını eda etmeye) diye niyet eden kimse, vakit çıkmış ise, öğleyi kaza etmiş olur. Bunun gibi, öğle vakti çıktı sanarak, (Bugünkü öğleyi kaza etmeye) niyeti ile kılınca, vakit çıkmadığı anlaşılınca, öğleyi eda etmiş olur. Her ikisinde de aynı namaza niyet etmiş, yalnız vaktin çıkmasında yanılmıştır.
Fakat, geçmiş öğle namazını kazaya niyet ederek kıldığı namaz, o günün öğle namazının yerine geçmez. Çünkü, bugünün namazına diye niyet etmemiştir. Böylece, eda niyeti ile kılınan öğle namazı geçmişte kılınmamış bir öğle namazının yerine geçmez. Bir kimse, senelerce, öğleyi vaktinden önce kılmış olsa, ve hepsine (Üzerime farz olan öğleyi kılmaya) diye niyet etse, o günkü öğleyi düşünmese, her gün bir evvelki öğleyi kaza etmiş olur. Yalnız son öğleyi ayrıca kaza etmesi lazım olur. O günkü öğleyi niyet etse, eda dese de, demese de, her gün o günkü öğleyi eda etmiş olup, vaktinden önce oldukları için, hiçbiri öğlenin farzı olmaz, nafile olur. Hepsini kaza etmesi lazım olur.
Görülüyor ki, namazların vakitlerini bilmek ve vaktin içinde kılmış olduğunu bilmek lazımdır.
Vakit çıkınca kılınan namaz
Sual: Vaktinin çıktığını bilmeyerek, mesela öğle namazını kılmaya diye niyet edilse, kıldığı namaz sahih olur mu? CEVAP Eğer, (Bugünkü öğle namazına) diye niyet ettiyse, o günkü öğle namazını kaza etmiş olur.Öğlenin vakti içinde olduğunu bilerek, (vaktin farzı) diyerek, başladığı namazı kılarken, vakit çıksa ve çıktığını bilmese, kıldığı namaz sahih olmaz. Vaktin çıktığını bilse namazı sahih olur. Niyet ederken, bugünkü öğle namazının farzı deseydi, vakit çıksa da, namaz sahih olup, kaza etmiş olurdu. Vakti girmeden kılınan farz, nafile olur. Vakti çıktıktan sonra kılınmış ise, kaza olur. Bunun gibi, öğle vakti çıktı sanarak, (Bugünkü öğleyi kaza etmeye) diye niyet edince, sonra vakit çıkmadığı anlaşılmışsa, öğleyi eda etmiş olur.
Şüpheli namaz kılmak
Sual: Vaktin çıkıp çıkmadığına şüphe edilerek namaz kılınsa ve bu namazın vaktinde kılındığı anlaşılsa, namaz sahih olur mu? CEVAP Sahih olması için, vaktinde kılmak lazım olduğu gibi, vaktinde kıldığını bilmek, şüphe etmemek de farzdır. Vaktin girdiğinde veya çıktığında şüpheli olarak namaz kılıp, sonra vaktinde kılmış olduğunu anlarsa, bu namazı sahih olmaz. Sahih olması için, vaktin içinde kıldığını bilmesi şarttır, şüpheli kılmamalıdır. (Bugünkü ... namazının farzını kılıyorum) diye niyet etmelidir. Vakit çıkmamışsa eda, vakit çıkmışsa kaza olur.
Vaktin girdiğini bilmek
Sual: Namaz vaktinin girdiğinden emin olmayan, vakit girmiş diyerek namazı kılsa, sonradan vakit girmediğini veya girdiğini anlasa, namazı sahih olur mu? CEVAP İki durumda da, namazı sahih olmaz. Sahih olması için, vaktinde kılmak lazım olduğu gibi, vaktinde kıldığını bilmek, şüphe etmemek de farzdır. Vaktin girdiğini çok zannedince kılmalıdır. Çok zannetmek, iyi bilmek, emin olmak demektir. Bir namaz, vakti gelmeden önce, kılınırsa, sahih olmaz. Kasten vakit girmeden önce kılınırsa, büyük günah olur. Tevbe etmesi ve tekrar kılması gerekir.
Vakit girerse
Sual: Öğleyi kılarken ikindi ezanı okunursa, namaza devam edecek miyiz? CEVAP
Sabah namazı hariç, diğer namazları kılarken bir sonraki vakit girse o namaz eda olarak sahihtir.
