- ZARF VE MAZRUF

Zarf ve mazruf
Sual: (Allah rahmet etsin) deniyor. Bu ifade yanlış değil mi? Çünkü rahmet; acımak, şefkat etmek, esirgemek anlamındadır. Allah acımak etsin denir mi hiç? Allah acısın, merhamet etsin denir. (Vatan sevgisi imandandır) deniyor. Vatan denilen şey nedir? Bu da yanlıştır. Hazret-i Ali’nin, (Zaman sana uymazsa sen zamana uy!) dediği söyleniyor. Bu da yanlıştır. Zaman ne ki de, zamana uyulsun? Hazret-i Ali böyle yanlış bir sözü nasıl söyler ki?
CEVAP
Her üç söz de yanlış değil, doğrudur. Zarf söylenir, mazruf yani zarfın içindeki anlaşılır. Zamana uymak, o zamanda yaşayan insanlara uymak, onlar gibi hareket etmek demektir. Burada zarf zaman, mazruf da o zamanda yaşayan insanlardır. Kur’an-ı kerimde olduğu gibi, Türkçede de buna örnekler vardır:

1- Yusuf aleyhisselam, kardeşlerinin çuvalına bir tas koyup, (Tası siz mi aldınız, arayacağız) dediklerinde, kardeşleri, (Biz peygamber çocuklarıyız, hırsızlık etmeyiz) dediler. Daha sonra, (İsterseniz “karye”ye sorun) dediler. Karye, köy veya şehir demektir. Burada mazruf söylenmiş, yani şehir denmiş, mazruf anlaşılır. Mazruf da şehir halkıdır. (Köy halkına sor) yerine, (vese’lil karye = köye sor) ifadesi kullanılmıştır. (Yusuf 82) Burada zarf köy, mazruf ise köy halkıdır.

2- Zalim köylüler manasında, (Karye-tiz-zalim = zalim köy) ifadesi kullanılmıştır. (Nisa 75) Burada da zarf köy, mazruf ise köy halkıdır.

3- (Vatan sevgisi imandandır) hadisi şerifinde de, zarf söylenerek mazruf anlaşılmaktadır. Zarf vatandır, mazruf ise vatandaki insanlardır.

4- (Soba yanıyor) dediğimiz zaman, sobanın içindeki odun, kömür, gaz yanıyor demektir. Yoksa sobanın kendisi değildir. Zarf sobadır, mazruf ise içinde yananlardır.

5- (Bu sınıf tembel) dendiği zaman, sınıftaki öğrencilerin tembel olduğu anlaşılır. Zarf sınıftır, mazruf olan sınıftaki talebelerdir.

6- (Cömert köy) dendiği zaman, köydeki insanların cömertliği anlaşılır. Şeref-ül mekân bil mekîn. (Bir yerin şerefi içindekilerle ölçülür) sözü de bunu açıklamaktadır. Cömertlik şerefi yerle değil, oradaki insanlarla ölçülür. Bundan Kâbe-i şerif ve camiler müstesnadır.

7- (Yarışmayı Deniz Lisesi kazandı) denince, Deniz Lisesi’ndeki öğrenciler anlaşılır.

8- (Yıldız dikiş nakış yurdu birinci oldu) denince, yurtta dikiş nakış öğrenenler anlaşılır.

9- (Türkiye anarşide dünya birincisidir) denilince, o ülkedeki insanlar anlaşılır. (Dünya melundur) hadis-i şerifinde de, lanetlenen Allahü teâlânın yasak ettiği şeylerdir.

10- (Rahmetullahi aleyh) demek, Allah ona rahmet etsin, yani Allah ona merhamet etsin, acısın demektir. (Farzları öğrenip onunla amel edene veya başkasına öğretene Allah rahmet etsin) hadis-i şerifi de böyledir.